در میان انبوه باغ‌های تاریخی ایران، باغ دلگشا یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین باغ‌های ایرانی است. این باغ در شهر شیراز پایتخت فرهنگی ایران، واقع شده و قدمت آن به‌‌دوره ساسانیان می‌رسد. اگرچه باغ دلگشا در طول تاریخ شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده است، اما همچنان یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز محسوب می‌شود. در روزگاری که سروهای بلند باغ دلگشا در نسیم خنک به‌‌رقص درمی‌آیند و پرندگان در بالای سر درختان آواز می‌خوانند، دل را به‌‌یاد روزهای خوش گذشته می‌اندازد. باغ دلگشا با چشم‌اندازهای زیبا و فضای دل‌انگیز خود، مکانی ایده‌آل برای فرار از هیاهوی زندگی شهری است.
تاریخچه
باغ دلگشا یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی در شهر شیراز بوده که به‌عنوان یک اثر ملی ایران به‌‌ثبت رسیده است. این باغ در مسیر خروجی قنات‌های شیراز قرار داشته و به‌‌همین دلیل از آب و هوای دلپذیری برخوردار است. باغ دلگشا دارای ساختار و طراحی منحصربه‌فردی است که از ویژگی‌های باغ‌های ایرانی پیروی می‌کند. این باغ دارای یک استخر بزرگ در مرکز خود بوده که توسط درختان نارنج و پرتقال احاطه شده است.
باغ دلگشا دارای پیشینه‌ای طولانی و پرفراز و نشیب است. برخی از پژوهشگران معتقدند که این باغ در دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان احداث شده است. باغ دلگشا در دوره‌های مختلف تاریخی، مورد توجه و آبادانی حاکمان و پادشاهان قرار گرفته است. در دوره زندیه کریم‌خان زند این باغ را بازسازی کرد و به آن شکوه و عظمت سابق را بخشید. در دوره قاجاریه نیز، ساختمان‌های متعددی در باغ دلگشا ساخته شد که از جمله آنها می‌توان به عمارت کلاه فرنگی اشاره کرد.
در کنار استخر، یک عمارت زیبا به‌‌سبک قاجاری قرار دارد که از آن برای استراحت و تفریح مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این باغ در دوران‌های مختلف تاریخی مورد توجه حاکمان و پادشاهان بوده است. تیمور گورکانی، پس از دیدن باغ دلگشا در شیراز، به‌‌دلیل زیبایی و آبادانی آن، دستور ساخت باغی به‌‌همین نام را در سمرقند صادر کرد.
در دوران صفویه این باغ از باغ های مهم و تفریحی شیراز بوده است. در دوران زندیه نیز، این باغ بازسازی و مرمت شد. این باغ امروزه یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی شیراز است. این باغ مکانی عالی برای آرامش و دوری از شلوغی‌های شهر است. در فصل بهار، باغ دلگشا با عطر بهارنارنج‌ها مملو از عطر و بوی دلنشین می‌شود.
معماری
معماری باغ دلگشا تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است. عمارت اصلی باغ به‌‌سبک معماری کاخ‌های ساسانی ساخته شده و دارای سه طبقه و یک ایوان با دو ستون است. در پیرامون ایوان، شعرهایی از شوریده به‌‌خط نستعلیق نگاشته شده و در مقابل ساختمان نیز حوض سنگی بزرگی قرار گرفته است. در قسمت‌های دیگر باغ، درختان نارنج و پرتقال به‌‌طور منظم کاشته شده‌اند. آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری است از این باغ می‌گذرد و فضای آن را دلنشین‌تر می‌کند.
بهترین زمان بازدید:
آدرس باغ دلگشا شیراز:
شیراز، سعدیه شمالی، بلوار بوستان، خیابان نارنجستان
مسیر رفتن به‌‌باغ دلگشا شیراز:
- با ماشین شخصی: از مرکز شهر شیراز به‌‌سمت شمال حرکت کنید. پس از گذر از آرامگاه سعدی، به‌‌بلوار بوستان خواهید رسید. در خیابان نارنجستان، وارد باغ دلگشا شوید.
- با تاکسی: از هر نقطه از شهر شیراز می‌توانید با تاکسی به‌‌باغ دلگشا بروید. با اعلام آدرس باغ دلگشا، راننده تاکسی شما را به مقصد خواهد رساند.
- با اتوبوس: اتوبوس‌های خط پایانه شهید دستغیب-بلوار نارنجستان و بلوار نارنجستان-پایانه نمازی در نزدیکی باغ دلگشا توقف می‌کنند. با پیاده شدن از اتوبوس و طی مسافتی کوتاه، به‌‌باغ دلگشا خواهید رسید. بهترین زمان برای بازدید از باغ دلگشا اردیبهشت ماه است. در این ماه، باغ دلگشا با شکوفه‌های بهارنارنج، مناظری تماشایی را به‌‌نمایش می‌گذارد.
حیاط زیبای باغ دلگشا
اولین چیزی که هنگام ورود به باغ دلگشا توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند، نخل‌های سربه‌فلک‌کشیده‌ای است که گویی ستون‌های آسمان هستند. این نخل‌های بلند و باابهت، تنها خدا می‌داند چند دوره زندگی و تغییرات را در این مکان دیده‌اند. این درختان نخل چنان سر به آسمان دارند که گویی واقعاً سقف آسمان را لمس می‌کنند. اطراف هر نخل با چمن‌زاری زیبا پوشیده شده که با دقت آبیاری و تنظیم می‌شود تا همیشه در بهترین وضعیت قرار داشته باشد. این مناظر باشکوه، جذابیت ویژه‌ای به حیاط باغ دلگشا می‌بخشند و فضایی دل‌انگیز را برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کنند.
پرچین‌های بهشت، عبارتی است که به‌خوبی اطراف سنگ‌فرش‌های باغ دلگشا را توصیف می‌کند. این پرچین‌ها نه از خشت و خاک، بلکه از شمشادهای پُرپُشت ساخته شده‌اند. از پرچین و نخل و چمنزار که بگذریم، مگر می‌شود به باغی بهشتی فکر کرد که درخت‌های نارنج نداشته باشد؟ عطر بهارنارنج باغ‌های شیراز حتی از بهترین عطرهای دنیا هم دلرباتر است. همین عطر، همراه با نیمکت‌هایی که زیر درختان نارنج قرار گرفته‌اند، فضایی فراهم می‌کند که هر بازدیدکننده‌ای بتواند لحظاتی آرامش‌بخش و لذت‌بخش را تجربه کند، به‌ویژه در فصل بهار که عطر بهارنارنج در اوج خود است.
علاوه بر این، در فضای سبز این باغ، درختان سرو، گل‌های فصلی، و حتی درختان میوه نیز به چشم می‌خورند. این تنوع گیاهی، باغ دلگشا را به مکانی بی‌نظیر برای بازدید و لذت‌بردن از طبیعت تبدیل کرده است. بنابراین، اگر در فصل بهار به شیراز سفر کنید، تجربه‌ای به‌یادماندنی در این باغ زیبا در انتظار شماست.
یکی از نقاط خاص و جذاب در باغ دلگشا، محل قرارگیری حوض حیاط است. این حوض بزرگ و مستطیل‌شکل روبه‌روی ورودی اصلی عمارت کلاه‌فرنگی قرار دارد و با آب قناتی که از سعدیه تا اینجا جریان دارد، کل باغ را سیراب می‌کند. این حوضچه، که نقش مهمی در آبیاری و ذخیره آب برای باغ دارد، با رنگ فیروزه‌ای نیشابور کاشی‌کاری شده است، که به باغ زیبایی و اصالت خاصی می‌بخشد.
علاوه بر این حوض اصلی، در قسمت‌های دیگر باغ نیز حوضچه‌هایی برای ذخیره آب و آبرسانی به درختان ساخته شده‌اند. رنگ فیروزه‌ای حوض‌ها، علاوه بر جلوه بصری زیبا، به حفظ سنت و اصالت معماری ایرانی در باغ دلگشا اشاره دارد. این ویژگی‌ها، باغ را به مکانی منحصربه‌فرد برای بازدید و لذت‌بردن از فضای سبز و معماری ایرانی تبدیل کرده است.
موزه باغ دلگشا
این موزه در حال حاضر آثاری از دوران پیش از هخامنشیان تا زمان قاجار را در خود جای داده است. از جمله آثار مهم این موزه می‌توان به‌‌سنگ‌نگاره‌های ساسانی، سفالینه‌های دوران هخامنشی و ساسانی، آثار سنگی دوره اسلامی و آثار هنری دوره قاجار اشاره کرد.
موزه رادیو
موزه رادیو در این باغ یکی از موزه‌های منحصربه‌فرد این شهر است که در طبقه دوم عمارت باغ قرار دارد. این موزه دارای چندین رادیو قدیمی از زمان ناصرالدین شاه تا به امروز است که از لحاظ تاریخی و فنی بسیار ارزشمند هستند. رادیوهای این موزه از انواع مختلف و با اشکال و طرح‌های متنوعی هستند که هر کدام بازگوکننده بخشی از تاریخچه رادیو در ایران هستند. رادیوهای این موزه علاوه بر ارزش تاریخی، از لحاظ فنی نیز بسیار جالب‌توجه هستند.
ساختمان کوشک باغ دلگشا
ساختمان کوشک شیراز یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین بناهای تاریخی این شهر بوده که در دوره زندیه ساخته شده است. این بنا در مرکز باغ و در کنار حوض بزرگ قرار دارد و از سه طبقه تشکیل شده است. طبقه اول شامل یک تالار بزرگ با چهار شاه‌نشین است که در چهار طرف تالار قرار دارند. طبقه دوم نیز شامل یک تالار بزرگ است که در آن نقاشی‌های رنگ روغن و گچ‌بری‌های زیبایی به‌‌چشم می‌خورد. طبقه سوم نیز شامل یک ایوان است که در آن دو ستون سنگی قرار دارند.
معماری کوشک باغ دلگشا شیراز به‌‌سبک معماری ساسانی است و از عناصری مانند ستون‌های سنگی، طاق‌های جناغی و مقرنس‌کاری استفاده شده است. این بنا با استفاده از آجر، سنگ و گچ ساخته شده و دارای تزئینات زیبایی است.
سخن پایانی
این باغ، بهشتی کوچک در دل شهر شیراز است که با زیبایی‌های خود، هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند. این باغ، یادگاری از دوران صفویه بوده و در دوره‌های مختلف، مورد توجه و مرمت قرار گرفته است. ابن باغ با فضای سبز دل‌انگیز، جوی‌های پرآب، درختان سر به‌‌فلک کشیده و گل‌های رنگارنگ، مکانی مناسب برای آرامش و تفریح است. اگر به شیراز سفر کردید، حتماً از این باغ زیبا دیدن کنید و ساعاتی را در آن، به آرامش و لذت بردن بگذرانید.
