کاخ سعد آباد یکی از نمادهای فرهنگی و تاریخی ایران است که در قلب تهران، بین کوه البرز و دشت تهران قرار گرفته است. این کاخ بهعنوان مجموعهای از بناها و حیاط ها با معماری زیبا و باغ های شگفت انگیز، جلوهای از طراحی هنری ایرانی به شمار میآید. با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی کاخ سعدآباد، در این مطلب به بررسی تاریخچه، معماری، و جاذبههای گردشگری این مکان زیبا خواهیم پرداخت.
آشنایی کلی با کاخ سعد آباد
کاخ سعدآباد، یکی از جاذبه های گردشگری تهران و برجسته ایران، در شمال تهران به نمایش گذاشته شده است و از مجموعههای تاریخی و فرهنگی کشور به حساب میآید. این مجموعه کاخ در دوران حکومت قاجاریه و سپس در دوران پهلوی ساخته و گسترش یافته است، به طوری که به عنوان مسکن شاهان معاصر این دوران در ایران شناخته میشود. با گشت و گذار در این کاخ تاریخی، مهمانان نه تنها به زیبایی معماری و هنر دورههای گذشته پی خواهند برد، بلکه با قسمتی از تاریخ معاصر ایران نیز آشنا خواهند شد.
سالانه، گردشگران و مسافران فراوانی به تهران سفر کرده و با بازدید از این کاخ تاریخی، لحظاتی پرشور از تاریخ و فرهنگ ایران را تجربه میکنند. واقع در منطقه شمیرانات و شمال تهران، کاخ سعدآباد یکی از زیباترین اقامتگاههای ییلاقی شاهان در دوران قاجار و پهلوی بوده است. اطراف این مجموعه نیز با باغات و درختان سبز بخصوصی احاطه شده است که در گذشته به عنوان بخشی از زیبایی فضای اطراف این کاخ شناخته میشد.
هرچند که با پیشرفت شهرنشینی و توسعه شهر تهران، بخشی از اطراف کاخ به ساختمانهای مسکونی و زمینهای مختلف منتقل شدهاند، اما همچنان کاخ سعدآباد به عنوان یک نماد از تاریخ و فرهنگ ایران باقی مانده و بازدیدکنندگان را به سوی دوران گذشته میکشاند.
آشنایی با تاریخچه کاخ سعدآباد تهران
کاخ سعدآباد یکی از جاذبههای تاریخی و فرهنگی تهران است که در یکی از مناطق خوش آب و هوا واقع شده است. این بنا به عنوان یک اثر بزرگ از نظر تاریخی، در موقعیتی استراتژیک قرار دارد؛ زیرا از هر سمت به یکی از نقاط مهم تهران متصل میشود. به عنوان مثال، از جنوب به بازار تجریش ختم میشود که یکی از بازارهای مهم تهران محسوب میشود. برای دسترسی به این کاخ، ابتدا باید به خیابان ولیعصر مراجعه کرده و سپس به سمت خیابان شهید فلاحی یا زعفرانیه هدایت شوید. در انتهای این خیابان، خیابان شهید کمال طاهری آغاز شده و در همانجا کاخ سعدآباد اقامت دارد.
بنا به گفتههای تاریخی، این کاخ در دورهٔ پهلوی اول توسط رضاشاه ساخته شد و به عنوان یک محل اقامتی برای خود و خانوادهاش به کار برد. در سالهای بعد، این کاخ به عنوان محل مراسم دیپلماتیک و فرهنگی مختلف به کار برده شد. طراحی داخلی و خارجی آن نیز نمونهای از هنر و ذوق معماری ایرانی میباشد که با استفاده از اجزای معماری اصیل ایرانی، یکی از زیباترین ساختمانهای تاریخی تهران را به وجود آورده است.
احتمالاً پیش از ورود به این کاخ حیرت زده شوید و بگویید: “چرا نمای کاخ به این سادگی است؟
شاید انتظارات شما را ندهد! اما باید بگوییم که نباید از ظاهر متواضع آن گول خورد و باید وارد شده و از نزدیک همه چیز را ببینید. کاخ سعدآباد به گونهای طراحی شده است که کاملاً مقاوم در برابر گلوله است، همچنین ساختار آن به اندازهای استوار است که حتی در برابر زلزلههای شدید هم افت نمیکند.
هنگام ورود به کاخ، چندین راهنما با گرمی و صمیمیت از شما استقبال نموده و شما را به اتاقها و بخشهای مختلف باغ هدایت میکنند. در این میان، اطلاعاتی درباره تاریخچه این ساختمان به شما ارائه میشود. شاید به علت واقع شدن سعدآباد در یکی از پررفتوآمدترین نقاط تهران، علاقه زیادی به بازدید از آن نداشته باشید. اما حقیقت این است که گذشته تهران با کنتراست با زمان حاضر بوده است. مناطق تهران آرامتر بودهاند و شمال آن نیز یک دهکده با آب و هوای دلنشین بوده است که شاهان و نخبگان برای تفریح، استراحت و حتی زندگی به آنجا میآمدهاند و بسیاری از آنها باغهای بزرگ و عمارتهای شاهانه داشتهاند.
با ظهور حکومت قاجارها، تصمیم گرفته شد که در شمال تهران، به ویژه در محدودهای که کاخ سعدآباد واقع است، یک قصر زیبا و بزرگ برای تفریح و استراحت ساخته شود. این کاخ مجهز به امکانات لازم بود تا شاهان و افراد نخبه تابستانهایی گرم را در آنجا سپری کنند. با پایان دوره قاجار، حکومت پهلوی به سلطنت رسید و اعضای خاندان پهلوی نیز از این فرصت بهرهمند شدند.
پس از فروپاشی حکومت قاجار، حکومت پهلوی به سرپرستی رضا شاه برقرار شد و این شاهان نیز از کاخ زیبا واقع در سعدآباد برای استراحت خود بهره بردند. با آغاز دوره حکومت محمدرضا شاه، سعدآباد به تدریج به محل دائمی برای اقامت خاندان پهلوی تبدیل شد و آنجا را به عنوان محل سکونت اصلی این خاندان انتخاب کردند. این امر باعث شد که سعدآباد به عنوان یکی از مراکز مهم تاریخی و فرهنگی در تهران شناخته شود و به یادآور مهماننوازیها و رویدادهای مهم تاریخ ایران باشد.
وسعت کاخ سعدآباد چقدر است؟
کاخ سعدآباد یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و تاریخی ایران است که در وسعتی حدود ۱۸۰ هزار هکتار واقع شده است. این فضا به دلیل شامل بودن مجموعههای متعدد، جلب توجه گردشگران و تاریخنگاران را به خود اختصاص داده است. در داخل این مجموعه، ۱۸ کاخ دیگر نیز اقامت گذاشتهاند که هر یک به یادگاری از دوران حکومت پهلوی میپردازند. این کاخها، نمایانگر افتخارات و ذوق معماری هر یک از شاهان و اعضای خانواده حکومت پهلوی هستند.
سعدآباد به عنوان یک اثر هنری زیبا، از جاذبههای خیرهکنندهای چون کوشک احمدشاهی بهرهمند است. این بنا، یکی از باارزشترین بخشهای این مجموعه است و همچنین جلوههایی نظیر جنگل سر سبز سعدآباد، رودخانههای شجاع و زیبا، قناتهای باستانی، گلخانههای بزرگ، باغهای دلنشین و خیابانهای آراسته با چنارهای فراوان را دربرمیگیرد.
اما جذابیتهای سعدآباد به این جا ختم نمی شود. این مجموعه شامل اقامتگاهها و بناهای متنوعی است که در دوران شاهنشاهی مورد استفاده قرار میگرفتهاند؛ به عنوان مثال سالن مرغداری، گاوداری، استخرهای بزرگ در ارتباط با هر کدام از کاخها، زمینهای ورزشی از قبیل زمین تنیس و بولینگ، موزه میوهها و تنوعات گیاهی، و همچنین سالن نمایش سینما و آمفیتئاتر.
آشنایی با مهم ترین بخشهای کاخ سعد آباد
در دل مجموعه فرهنگی و تاریخی کاخهای سعد آباد، ۱۸ عمارت با ابعاد مختلف و ارزش تاریخی برآمدهاند که پس از انقلاب اسلامی، هر یک از آنها تغییرات زیادی در کاربری خود شاهد بودهاند. این کاخها اکنون بهعنوان بخشهای مختلفی از میراث فرهنگی و تاریخی ایران شناخته میشوند.
تعدادی از این کاخها به عنوان موزهها مورد استفاده قرار گرفتهاند و از طریق آنها به بازدیدکنندگان فرصت داده شده تا با زیباییها و غنای فرهنگ ایران آشنا شوند. هر کدام از این موزهها به گونهای منحصربهفرد، بخشی از تاریخ و هنر ایران را به تصویر میکشند.
همچنین، برخی از این کاخها به عنوان مقرهای اداری یا مراکز نهادی مختلف در خدمت اجتماع و کشور قرار گرفتهاند. این نهادها با حفظ ظرفیتهای فرهنگی و تاریخی این ساختمانها، به ادامه فعالیتهای مفید و اهداف ملی مشغول به کار هستند.
در ادامه پیشنهاد می کنم همراه ما باشید تا شما را به طور کامل با مهم ترین بخش های کاخ سعد آباد آشنا نماییم.
-
کاخ احمد شاهی
کاخ احمد شاهی، از جاذبههای تاریخی مجموعه کاخ سعدآباد، یکی از ساختمانهای باستانی و تاریخی است که به عنوان یک پایگاه فرهنگی نمادین در تهران محسوب میشود. این کاخ به عنوان یکی از نمادهای سلطنت احمدشاه قاجار آغاز به ساخت شد و با تغییر حکومت و نهایتاً در دوران حکومت پهلوی، ساخت و ساز آن به اتمام رسید.
در حال حاضر، به دلیل فرآیندهای مرمت و بازسازی در حال انجام، دیدار عموم از این اثر تاریخی ممکن نیست. اما با پایان کارهای تعمیر و نگهداری، امکان بازدید از این ارث باستانی فراهم خواهد شد. این پروسهها به منظور حفظ و ارتقاء وضعیت ساختمان و نگهداری ارزشهای فرهنگی آن صورت میگیرد.
پس از بهبود و بازسازی کامل، درهای کاخ احمد شاهی به توریست ها و علاقمندان به تاریخ و هنر ایران باز خواهد گشت. این واحد تاریخی با آثار معماری خاص و جلوههای فرهنگی منحصر به فرد خود، مهمانان را به یک سفر در زمان و فضا دعوت میکند، تا به نگاهی نزدیک تر به تاریخ ایران و دورانهای گذشته بپردازند.
-
کاخ شهوند یا کاخ سبز
کاخ شهوند یا همان کاخ سبز، یکی از بناهای بزرگ و تاریخی است که در زمان حکومت رضاخان و در دوره وزارت جنگ او، ساخته شد. این کاخ ابتدا متعلق به “علیخان والی”، یکی از ملاکان مشهور دوره قاجار بود و پس از خریداری توسط رضاشاه با هزینهای قابل توجه، خارج از مجموعه سعد آباد قرار گرفت.
طراحی و ساخت این کاخ به وسیله معمار با استعداد میرزا جعفر کاشی، ملقب به معمارباشی و با همکاری هنرمندان برجسته ایرانی، به مدت هفت سال انجام شد. از سنگهای مختلفی چون سنگ سبز معدن خمسه زنجان، سنگ مرمر خراسان و سرب در نمای بیرونی کاخ استفاده شد تا در تغییرات دمایی فصلها، نمای بیرونی کاخ به خوبی حفظ شود. این بنا همچنین به نام “کاخ مرمر” هم شناخته میشود.
در داخل کاخ سبز، آثار هنری زیبا و دلنشینی از آینهکاری، کاشیکاری و گچبری مشاهده میشود. حسین بهزاد به عنوان استاد مسئول تذهیب دیوارهای داخلی این کاخ بوده و خاتمکاری داخلی نیز توسط شاگردان استاد صنیع انجام شده است. اتاقخواب رضاشاه نیز با منظری زیبا به سمت طبیعت دربند در مقابل تالار آینه کاخ سبز واقع شده است.
کاخ سبز به محض صدور فرمان به سلطنت رضاشاه کامل شد و به عنوان محل زندگی، دفتر کار و میزبانی از مهمانان خارجی اعم از ملک حسین و کنستانتین، پادشاه سابق یونان، شناخته شد. زیرزمین این کاخ نیز برای نگهداری از اشیا و اقلام شخصی رضاشاه به کار میرفت.
کاخ سبز با ترکیبی از معماری استثنایی و اشیاء تاریخی ارزشمند، از جمله سرویس مبلمان لویی شانزدهم فرانسه، ظروف نفیس چینی و نقره ایتالیایی، قالی مشهد ۷۰ متری و مبلمانهای دیگر، به یک نماد از زیبایی و تاریخ تبدیل شده است. جالب است بدانیم که پس از انقلاب اسلامی، این بخش از کاخ به نام “کاخ سبز” شناخته میشود.
-
کاخ سفید
کاخ سفید یا کاخ ملت، با دیوارهای سفید و زیبا، بهعنوان بزرگترین ساختمان در مجموعه سعدآباد شناخته میشود. این کاخ با مساحت ۵ هزار مترمربع، در تابستان به عنوان محل زندگی محمدرضا شاه و همسرش فرح شناخته میشد. ساخت این کاخ در دوره سلطنت رضاشاه، در سال ۱۳۱۰ آغاز و پنج سال به طول انجامید. نام “کاخ سفید” ناشی از سفید بودن دیوارها و نمای بیرونی آن است.
این ساختمان علاوه بر نقش محل زندگی، بهعنوان دفتر کار محمدرضا شاه پهلوی نیز شناخته میشد و فعالیتهای اداری و تشریفاتی در آن اجرا میشد. کاخ سفید از ۵۴ واحد مختلف تشکیل شده و ۱۰ تالار بزرگ تشریفاتی دارد که بسیاری از آنها هماکنون برای بازدید عمومی در دسترس هستند.
طراحی کاخ سفید به دست مهندس خرسندی و مهندس بوریس روسی انجام شد و هنرمندانی چون غلامرضا پهلوان، عبدالکریم شیخان، حسین کاشی، استاد لرزاده و رضا ملائکه در گچکاریها و تزئینات داخلی آن شرکت کردند.
در ورودی کاخ نیز از چهار ستون به سبک معماری رومی استفاده شده است. دکوراسیون داخلی با دقت بالا طراحی شده و در دوره سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹، فرح پهلوی آن را مجدداً بازسازی کرد.
در این کاخ، آثار هنری ارزشمندی از جمله پردههای رنگ روغن استاد حسین بهزاد و شاگردانش، فرشهای ایرانی نفیس، سفالینههای تاریخی، کریستالها و لوسترهای اروپایی، میزتحریر ماری آنتوانت ملکه پیشین فرانسه و مجسمه برنزی “قبایل از شکار بازمیگردند” نگهداری میشود که هرکدام از آنها توانستهاند توجه هر بازدیدکنندهای را به خود جلب کنند.
-
موزه هنر ملل
در زمان سلطنت محمدرضا شاه، بخشی از کاخ سفید به عنوان یک گلخانه اختصاصی بوده است؛ اما در دوره بازسازی توسط فرح پهلوی، این بخش به یک موزه منحصر به فرد تبدیل گردید. این موزه که به نام “موزه هنر ملل” شناخته میشود، تاکنون به عنوان یک جاذبه فرهنگی باقی مانده و مجموعهای ارزشمند از آثار هنرمندان داخلی و خارجی را در خود جای داده است. این آثار شامل افتخاریان همچون سهراب سپهری، لیلی متین دفتری، فرامرز پیلارام، معصومه سیحون، برنارد فرانسوی، لژه فرانسوی و مک آویی آمریکایی میباشد.
-
کاخ اختصاصی سعدآباد
کاخ اختصاصی سعدآباد، کاخی است که در غرب موزه هنرهای زیبا واقع شده و به عنوان یک ویژگی مهم تاریخی به حساب میآید. این زیباکاخ از سوی نهاد ریاست جمهوری ایران اختصاص یافته و متأسفانه به علت نقش اجتماعی و مهمی که دارد، برای عموم مردم قابل بازدید نمیباشد.
اصطلاحاً “سعدآباد” به معنای “خوشبختی آباد” است و این نام بر زیبایی و خوبیهای طبیعی اطراف کاخ اشاره دارد. در گذشته، این بنا به عنوان موزه تاریخ طبیعی شناخته میشد و به نگهداری از اشیاء تاریخی و طبیعی اختصاص داشت.
با پیشرفت زمان و تغییر کاربری، کاخ اختصاصی سعدآباد به عنوان محلی برای نگهداری هنرهای زیبا تبدیل شده است. با این حال، برخی از بخشهای موزه هنرهای زیبا در این کاخ همچنان به تاریخچه و فرهنگ گذشته اشاره دارند.
از زمان اختصاص این کاخ به نهاد ریاست جمهوری، دسترسی عموم به داخل کاخ محدود شده و تبدیل به یک نماد از تاریخ و هنر شده است که مردم میتوانند از نزدیک با آثار هنری بینظیر و تاریخی آشنا شوند.
-
کاخ اسود یا موزه هنرهای زیبا
در قسمت جنوبیترین نقطه مجموعه تاریخی سعد آباد، کاخی فرهنگی و آراسته با نمایی چشمنواز از خود آگاهی میدهد. نام این بنا ناشی از استفاده از سنگهای مرمر سیاه در زیباسازی نمای آن است.
رضاخان، شاه قاجار، دستور ساخت این بنا را صادر کرد؛ اما با تبعید او به جزیرهٔ موریس در سال ۱۳۲۰، پیشرفت ساخت آن تا سال ۱۳۴۲ به تعلیق افتاد تا زمانی که محمدرضا پهلوی تصمیم به ادامهٔ ساخت این کاخ گرفت و نهایتاً در سال ۱۳۴۶ آن را به اتمام رساند.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، کاخ اسود به عنوان وزارت دربار شناخته شد و پس از آن، از سال ۱۳۶۱ به عنوان موزه هنرهای زیبا به عموم بازگشایی یافت. در این مجموعه فرهنگی، شاهد آثار هنرمندان معاصر ایرانی چون حسین کاظمی، سهراب سپهری و ناصر اویسی، همچنین آثار هنرمندان اروپایی و آمریکایی از قرن نوزدهم و بیستم، و همچنین مجسمههای برنزی و مرمرین مربوط به دورهٔ قاجار، زند و افشاریه، خواهید بود.
-
کاخ شمس
کاخ شمس، یک بنا باشکوه در زمان حکومت رضاشاه، به منظور اقامت دختر بزرگتر او، شمس (خواهر بزرگ محمدرضا شاه) احداث شد. این کاخ با نام “کاخ شمس”، با مساحت ۲۶۰۰ مترمربع، در ضلع شمال غربی مجموعه سعد آباد واقع شده بود. فرآیند ساخت این بنا از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ به طول انجامید و در معماری آن، الهام گرفته از سبک معماری آلمانی و عناصری از معماری سنتی دوران ساسانیان به چشم میخورد.
لازم به ذکر است که پس از مدتی، شمس پهلوی به یک کاخ خصوصی در مهرشهر کرج مهاجرت کرد و پس از این انتقال، کاخ شمس برای نگهداری هدایای سلطنتی به کار گرفته میشد.
در حال حاضر، کاخ شمس به عنوان موزه مردمشناسی و موزه پوشاک سلطنتی به کاربری جدیدی تبدیل شده است. در طبقات مختلف این کاخ، لباسهای سلطنتی و گرانقیمت فرح دیبا به نمایش گذاشته شده و همچنین عکسهای مختلف از دوران قاجاریه نیز در این موزه به دید علاقهمندان عرضه میشود.
-
کاخ اشرف
کاخ اشرف، جاذبهای فرهنگی و تاریخی در شرق مجموعهٔ تاریخی و فرهنگی سعدآباد است که باعث شگفتانگیزی علاقمندان به ظروف با ارزش، اثار گرانبها و عتیقههای فراموششده میشود. این بنا، با مساحت ۲۶۰۰ مترمربع و زیربنای ۱۸۰۰ مترمربع، تحت نظارت مهندس فرمانفرمائیان در طی سه سال احداث یافت. در سال ۱۳۵۰، این قسمت از مجموعه سعدآباد توسط دستور اشرف پهلوی دوباره ساخته و با سنگ مرمر به شکلی زیبا تزئین شد.
پس از انقلاب اسلامی، کاخ اشرف برای مدتی بیاستفاده باقی ماند، اما از سال ۱۳۸۹، با تغییر کاربری به محل نگهداری ظروف عتیقه تبدیل شد. اکنون این کاخ، میزبان بیش از ۵۰۰ قطعه از ظروف و اشیای زینتی است که به دورههای قاجار و پهلوی بازمیگردد. این مجموعه، نمایی دلنشین از فرهنگ و هنر ایران در گذشته را به تصویر میکشد و بازدید از آن، سفری در زمان است که با گذشته ارتباط برقرار میکند.
-
کاخ ملکه مادر
کاخ ملکه مادر که امروزه با نام ساختمان جمهور شناخته میشود، توسط رضاشاه پهلوی برای سکونت تاجالملوک، یعنی مادر محمدرضا شاه، ساخته شد. این بنا به دلیل اهمیت ویژهای که به محل اقامت ملکه مادر اختصاص داشت، به نام “کاخ ملکه مادر” شناخته میشد.
اکنون این کاخ به مالکیت نهاد ریاست جمهوری اختصاص یافته و به عنوان یک مکان مهم برای پذیرایی از مهمانان خارجی دولت بهرهمند است. با گذشت زمان و تغییرات در مواقع تاریخی، نام این بنا به “ساختمان جمهور” تغییر یافته است. این تغییر نام نشاندهنده تطابق با مفهوم و وظایف جدید این ساختمان با مسائل کنونی کشور است.
ساختار زیبا و اسطورهای این کاخ، همچنان به عنوان یک نماد از تاریخ و فرهنگ ایران شناخته میشود. بنا به عنوان یک شاهکار معماری با زیباییهای فراوان، همچنان جلب توجه گردشگران و علاقهمندان به هنر و تاریخ میکند.
-
کاخ بهمن
بنا به دستورات محمدرضا شاه، یک ساختمان فرهنگی و زیبا به نام کاخ بهمن در ضلع شمالی باغ سعد آباد و نزدیک به دروازه شمالی این مجموعه بنا شد. این اقامتگاه آراسته و دلنشین، برای فرزند غلامرضا پهلوی، برادرزاده شاه، به عنوان مکانی برای اقامت شخصی و خصوصی آماده شد.
کاخ بهمن با طراحی منحصر به فرد و دکوراسیون شگفتانگیز خود، سریعاً به یک نماد از ثروت و ذوق سلطنتی تبدیل شد. این ساختمان فاخر که اکنون در نزدیکی موزه مردمشناسی و در قلب باغ سعد آباد واقع شده است، میزبانی از مدیریت مجموعه سعد آباد را بر عهده دارد.
همچنین، کاخ بهمن نمادی از سلیقه هنری و معماری آن دوره است و با گذشت زمان، به عنوان یک شاهکار فرهنگی و تاریخی به یاد مانده است. این بنا، جلب توجه بازدیدکنندگان به سوی خود کشیده و برخوردهای فراوانی با تاریخ و فرهنگ ایران را بازتاب میدهد.
-
کاخ شهرام یا موزه نظامی
کاخ شهرام یا موزه نظامی، ساختمانی با تاریخچهای فراوان دارد که ابتدا در سال ۱۳۱۴ برای تاجالملوک، همسر دوم رضاشاه و مادر محمدرضا شاه پهلوی ساخته شد. این ساختمان با زیباییهای معماری خاص خود به یکی از جاذبههای تاریخی و فرهنگی تهران تبدیل شده است.
در دوران ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲، کاخ شهرام با اقدامات بازسازی مجدد بهروزرسانی شد و سپس به ارث شهرام، پسر اشرف پهلوی، نخستین پسر محمدرضا شاه، رسید. این ساختمان در طول تاریخ تجربههای متعددی را از خود نشان داده و از اهمیت تاریخی و فرهنگی بالایی برخوردار است.
در سال ۱۳۶۲، در دوران جنگ تحمیلی ایران، موزه نظامی تهران به همت دانشکده افسری به داخل این کاخ منتقل شد. این موزه امروزه خزانهای ارزشمند از انواع پوشاک نظامی، سلاحها، مدالها و نشانهای مرتبط با ارتش و نیروهای نظامی را به نمایش گذاشته و به علاقمندان به تاریخ نظامی فرصت میدهد تا با میراث تاریخی این حوزه آشنا شوند.
در حال حاضر، کاخ شهرام یا موزه نظامی به عنوان یک مقصد گردشگری باز است و تمام علاقمندان میتوانند این ساختمان تاریخی را بازدید کرده و از نمایشگاه موزه نظامی بهرهمند شوند.
-
کاخ ملکه عصمت دولتشاهی یا موزه استاد فرشچیان
کاخ ملکه عصمت دولتشاهی، یا همان موزه استاد فرشچیان، یک بنا با مساحت ۶۰۰ متر مربع است که به دستور شاه رضا برای همسر چهارم او، ملکه عصمت دولتشاهی، ساخته شد. این کاخ به مدت کوتاهی محل اقامت شاه و همسرش بود و در دوران حکومت محمدرضا شاه، هم برادر وی و هم سرآشپز اختصاصی او در این مکان زندگی میکردند. پس از آن، این ساختمان به عنوان انبار به کاربرد دیگری درآمد.
تا سال ۱۳۸۰، این بخش از مجموعه فرهنگی سعد آباد بدون استفاده و بیتوجهی باقی مانده بود. در این سال تصمیم گرفته شد که این فضا به عنوان محلی برای نگهداری آثار هنری استاد فرشچیان، یعنی یکی از بزرگترین مینیاتوریستهای ایران، به کار گردد. حالا، در پنج سالن این موزه، بیش از ۷۰ اثر زیبا از آثار استاد فرشچیان به نمایش گذاشته شده است که به عنوان یک نمایشگاه هنری، زیبایی و تاریخی از ارزشهای فرهنگی ایران به عنوان یک تاریخچه هنری نشان داده میشوند.
-
کاخ قدیم ولیعهد رضا پهلوی یا موزه استاد حسین بهزاد
کاخ قدیم ولیعهد، معروف به کاخ کرباس، یک اثر بارز از دوران حکومت قاجار است که در دوران حاکمیت رضاخان نیز به عنوان مکانی برای کار و استراحت مورد استفاده قرار میگرفت. پس از سقوط رضاخان، نوه او، رضا پهلوی، که به عنوان ولیعهد خاندان پهلوی ظاهر شده بود، در این کاخ زندگی میکرد. به همین دلیل، نام این کاخ به “کاخ ولیعهد” تغییر یافت.
پس از انقلاب اسلامی، این کاخ بازسازی و مرمت شد و در سال ۱۳۷۳ به مناسبت صدمین سالگرد تولد استاد حسین بهزاد، به عنوان موزه استاد بهزاد افتتاح گردید. این مجموعه نه تنها به حفظ آثار برجسته استاد بهزاد میپردازد بلکه در زیرزمین خود نیز به عنوان یک آموزشگاه و نمایشگاه هنری خدمت میکند.
-
کاخ فرحناز و علیرضا یا موزه خط و کتابت میرعماد
کاخ فرحناز و علیرضا، که به نام موزه خط و کتابت میرعماد نیز شناخته میشود، یکی از جواهرات تاریخی مجموعه سعد آباد است که به دوران حکومت قاجار بازمیگردد. این اثر در بخش مرکزی این مجموعه تاریخی واقع شده و تاریخچهای متنوع و جذاب در پیشینه خود جلب توجه دارد.
اصطلاحاً به کاخ فرحناز و علیرضا نیز معروف است، اما مصادیق کاربری دقیق این بنا در دوران قاجار کاملاً شفاف نیست. اطلاعات تاریخی نشاندهنده استفاده این کاخ در دورههای مختلف تاریخی مختلف است، اما در دوران پهلوی، به عنوان مسکن دو فرزند محمدرضا شاه پهلوی، یعنی فرحناز و علیرضا مورد استفاده قرار گرفت.
ساختار معماری این بنا به وضوح تأثیرات سبکهای اروپایی و ایرانی را به نمایش گذاشته است. با دو طبقهای که دارد، کاخ فرحناز و علیرضا با طراحی منحصر به فرد و دکوراسیون شگفتانگیز، از جاذبههای چشمگیر مجموعه سعد آباد بهشمار میآید.
پس از انقلاب اسلامی، این اثر تاریخی مدتی بدون سکنه و کاربری خاص باقی ماند. اما در سال ۱۳۷۶، تصمیم به اختصاص این بخش به موزه خط و کتابت میرعماد گرفته شد. این موزه با ذخیرهسازی و نمایش آثار هنرمند برجسته خوشنویسی ایران، میرعماد، تلاش دارد تا ارث فرهنگی و هنری با ارزش کشور را به نسلهای آینده منتقل کند.
-
کاخ فرح پهلوی یا موزه نگارستان
در نقطهای شمالیتر از مجموعهٔ زیبای سعدآباد، با یک ساختمان دیاری از دیاران هنر و زیبایی روبرو میشوید؛ ساختمانی که به نام “کاخ فرح پهلوی” شناخته میشود و با معماری خاص و دلفریب خود، هر دیدگانی را وادار به تحسین میکند. این کاخ زیبا، پس از انقلاب اسلامی برای سالها بیحرکت مانده بود، اما از سال ۱۳۸۵ بهعنوان محلی برای نمایشگاههای مختلف لباس و پوشاک سنتی به کار گرفته شد.
مجموعه فرح پهلوی همچنین به نام “موزه نگارستان” نیز معروف است، زیرا در این فضا علاوه بر نمایشگاههای لباس و پوشاک، نمایشگاههای هنری دیگر نیز برگزار میشود. این نمایشگاهها شامل آثاری چون نقاشیهای رنگروغن و اکرلیک روی بوم و تجسم آثار نگارگران مختلف میشوند که به همین دلیل این مکان به نام “موزه نگارستان” مشهور است.
در این مکان خارقالعاده، علاوه بر موارد گفتهشده، شما میتوانید از آثار برجستهٔ هنرمندان حوزهٔ نگارگری ایرانی بهرهمند شوید. اثرات هنری از هنرمندانی چون رضا صمدی، مینا قویدل، نادر یاسمی، مصطفی بسیمی، طاهره چیذری و خلیل طوایی حمیدی در اینجا به چشم میخورند و تجربهای هنری منحصربهفرد را برای بازدیدکنندگان ایجاد میکنند.
کاخ ملکه توران امیر سلیمانی یا موزه چهرههای ماندگار
کاخ ملکه توران امیر سلیمانی یا موزه چهرههای ماندگار، یک اثر معماری از دوران قاجار است که پس از اتمام ساخت کاخ سبز، توسط رضاشاه به بازسازی و ترمیم موردیابی شد. این کاخ دو بخش اصلی دارد: بخش بیرونی که برای سکونت ملکه عصمت، همسر چهارم رضاشاه مخصوص بوده و بخش درونی که به ملکه توران، همسر سوم رضاشاه پهلوی تعلق داشته است.
با پیچیدگیهای تاریخی، پس از انقلاب اسلامی، کاربری این دو بخش تغییر یافت. بخش بیرونی کاخ به عنوان موزه استاد فرشچیان مورد استفاده قرار گرفت و بخش درونی به عنوان مجموعهای از مجسمههای مشاهیر و دانشمندان ایرانی شناخته شد. از آن زمان، این کاخ با عنوان “موزه چهرههای ماندگار” در محدوده مجموعه سعدآباد شناخته میشود و گردشگران و علاقهمندان به تاریخ و هنر میتوانند از این مجموعه فرهنگی بهرهمند شوند.
-
کاخ لیلا پهلوی یا موزه مینیاتور استاد آبکار
آخرین ساختمانی که در دوران حکومت پهلوی دوم ایجاد شد، به متعلقات لیلا پهلوی، دختر کوچک محمدرضا شاه بود. این بنا که به نام کاخ لیلا پهلوی شناخته میشود، در قلب مجموعهٔ سعدآباد تهران قرار گرفت. در سال ۱۳۷۳، به مناسبت روز جهانی موزه، موزهٔ مینیاتور استاد آبکار در این مکان افتتاح شد. در این موزه، آثار هنری استاد آبکار به همراه تنوع تابلوهای نقاشی به نمایش عموم گذاشته شدهاند.
-
کاخ احمدرضا پهلوی یا کتابخانه سعد آباد
کاخ احمدرضا پهلوی، یا به عنوان کتابخانه سعد آباد نیز شناخته میشود، یک اثر بزرگ تاریخی است که به دوران حکومت پهلویه متعلق است. این ساختمان متغلق به احمدرضا پهلوی، پنجمین فرزند رضا شاه و دومین فرزند ملکه عصمت دولتشاهی، در منطقه شمالی کاخ سعد آباد و با دید به میدان دربند واقع شده است.
با پیچیدگیها و تحولات پس از انقلاب اسلامی، این ساختمان به مالکیت نهاد ریاست جمهوری منتقل شد. با این حال، در حال حاضر کاخ به یک مرکز فرهنگی تبدیل شده و به نام کتابخانه سعد آباد شناخته میشود.
کتابخانه سعد آباد با جمعآوری بیش از ۱۰۰۰۰ جلد کتاب از گوناگونترین زمینهها، از جمله ادبیات، تاریخ، جغرافیا، باستانشناسی، هنر، موزهداری، معماری و مرمت آثار و بناهای تاریخی، یک منبع غنی اطلاعاتی محسوب میشود. نیمی از مجموعه کتب این کتابخانه از اداره کل موزهها جمعآوری شدهاند، در حالی که نیمی دیگر از دوران پهلوی به آن اضافه شده یا از نقاط دیگر ارسال گردیدهاند.
-
موزه برادران امیدوار
موزه برادران امیدوار، گنجینه ای از سفرها و خاطرات جهانگردان برجسته ایرانی به نامهای عیسی و عبدالله، که در سالهای ۱۳۰۸ و ۱۳۱۱ به دنیا آمده و به مدت طولانی از زندگی خود را صرف سفر به ۹۹ کشور جهان و پنج قاره نمودند.
این دو برادر، در طول سفرهای فراوان خود، علاوه بر تجربیات متنوع، تصاویر فراوانی از مناظر زیبا و فرهنگهای گوناگون جهان را ثبت کردهاند. این گنجینه از خاطرات در حال حاضر در یک بخش از کاخ سعدآباد به نگهداری و عرضه گذاشته شده است، جایی که حتی جلوههایی از زندگی قبایل آدمخوار نیز در میان آنها به چشم میخورد.
بنایٔی که موزه برادران امیدوار را در خود جای داده، با استفاده از آجرهای قرمزرنگ و گچبریهای هنرمندانه ایرانی، در قسمت شمال غربی باغ سعدآباد قرار گرفته است. این بنا به دوران قاجار بازمیگردد و پیش از این برای کالسکهخانه و استراحتگاه سورتمهچیها به کار میرفت.
موزه برادران امیدوار، تا سالها پس از انقلاب، بدون توجه و استفاده به سر میبرد. اما در سال ۱۳۸۲، با اجرای عملیات مرمت و بازسازی، به عنوان یک مجموعه موزهای فرهنگی و گردشگری بازگشایی شد.
-
موزه آب
ساختمان فعلی موزه گنجینه آب، که به نام موزه آب نیز شناخته میشود، در قلب مجموعهٔ سعد آباد و در جنوب شرقی کاخ سبز واقع شده است. این ساختمان با مساحتی بالغ بر ۲ هزار و ۶۷۰ متر مربع، در گذشته به عنوان محل کار شخصی محمدرضا شاه شناخته میشد و پس از آن به عنوان دفتر کار تیمسار کسرائی، مسئول حفاظت ارتش و رئیس دفتر تشریفات کاخ سعد آباد بهرهبرداری میشد.
پس از انقلاب اسلامی، این ساختمان مدتی خالی از سکنه بود و در حال حاضر به عنوان موزه آب شناخته میشود. در این مکان، اسناد تاریخی، ابزارآلات و تندیسهای مرتبط با دانشمندان حوزهٔ آب، آثار هنری مرتبط با آب، و وسایل استفاده شده برای برداشت آب از دل خاک، به نمایش گذاشته میشوند.
این موزه با مجموعه گردآوری شده از گذشته تاکنون، به بازدیدکنندگان امکان میدهد تا در عمق تاریخ و فرهنگ مرتبط با آب، به سفری پر از اطلاعات و تجربیات فراوان بپردازند. این نمایشگاه جذاب، نقش مهمی در حفظ و گسترش دانش در زمینهٔ مدیریت منابع آب و حفظ محیطزیست ایفا میکند.
-
موزه خودروهای سلطنتی
علاقه فراوان محمدرضا پهلوی به خودروهای مختلف باعث شد که برخی از بزرگترین شرکتهای خودروسازی بهترین تولیدات خود را به عنوان هدیه به او ارائه دهند. در این موزه، ارثی ارزشمند از خودروهای خاندان پهلوی نگهداری میشود که بهشت موعود برای علاقمندان به خودروهای کلاسیک به حساب میآید. این خودروها به گونهای تمیز و نو هستند که چون دیروز تولید شدهاند به نظر میآیند و جزء کمیابترین نمونههای خودروهای کلاسیک جهان محسوب میشوند.
در این موزه، سه دستگاه رولز رویس، پنج دستگاه مرسدس بنز تشریفاتی، یک دستگاه خودروی اسپید باپی سفارشی، شش دستگاه موتورسیکلت سنگین، یک دستگاه کالسکه و یک دستگاه اسنوموبیل به نمایش گذاشته شدهاند.
یک نمونه جالب در این مجموعه، مرسدس بنز گالوینگ است که به صورت خصوصیسازی توسط کمپانی مرسدس بنز برای فرح دیبا انجام شده است. این خودروی رنگ نخودی، به عنوان یکی از گرانقیمتترین مرسدس بنزهای کلاسیک جهان شناخته میشود.
-
موزه آشپزخانه سلطنتی
در مرکز این مجموعه، آشپزخانه اصلی کاخ سعد آباد، یا همان آشپزخانه ویژهی دوران پهلوی دوم واقع شده است. این آشپزخانه بهرهگیری از بهترین و جدیدترین تجهیزات آشپزخانههای اروپایی را به ارمغان میآورد. در دهههای گذشته، این بخش بهطور کامل در خدمت کاخ ملت بوده و نیازهای روزانه ساکنان و مهمانان کاخ را پاسخ میداده است. امروزه، این آشپزخانه به عنوان یک موزه به نام “آشپزخانه سلطنتی” شناخته میشود.
در آن دوره زمانی، این آشپزخانه بهعنوان قلب پرفشار و شگفتانگیز کاخ ملت شناخته میشد؛ جایی که هنر و علم آشپزی به اوج خود رسیده و تمامی زیرساختها با بهترین تجهیزات زمانه مجهز شده بود. این آشپزخانه که در حال حاضر بهعنوان یک جاذبه فرهنگی شناخته میشود، با ارائه دورههای آموزشی و نمایشگاههای متنوع، مهمانان را به دیدن و شگفتزدگی این هنر را دعوت میکند.
در این موزه، با طراحی و معماری اصلی حفظ شده از دوران پهلوی دوم، بازدیدکنندگان به دنیایی از شکوه و بزرگی آشپزی در آن دوران سفر میکنند. از تکنولوژیهای مورد استفاده در آشپزخانه گرفته تا تشریفات مختلف مربوط به پذیرایی در این مکان تاریخی، همه جزئیات با دقت حفظ شدهاند. این موزه نه تنها یک گنجینه از تاریخ آشپزی ایران، بلکه یک نمایشگاه زنده از فرهنگ و زندگی اجتماعی در دوران پهلوی دوم است.
-
موزه اسناد کاخ سعد آباد تهران و آلبومهای سلطنتی
موزه اسناد کاخ سعدآباد تهران به همراه آلبومهای سلطنتی، یکی از نمادهای مهم دوران پهلوی اول است. این ساختمان به دستور رضاخان برای استفاده به عنوان دفتر نگهبانی ساخته شد. اما پس از تبعید رضاشاه، محمدرضا شاه از این بنا به عنوان مرکز فرماندهی ضداطلاعات گارد شاهنشاهی استفاده نمود.
بعد از انقلاب اسلامی، این ساختمان بیسکنه و بدون هیچ کاربردی باقی ماند. تا اینکه در سال ۱۳۹۱، این مکان به عنوان موزه آلبومهای سلطنتی مورد استفاده قرار گرفت. در این موزه، عکسها، فیلمها، نوارهای صوتی، و اسنادی از دوران پنجاه ساله حکومت پهلوی نگهداری و به نمایش گذاشته میشوند. این موزه به عنوان یک نقطه مهم برای درک و شناخت تاریخ و فرهنگ این دوره ارزشمند شناخته میشود.
-
عکسهای خاندان پهلوی در کاخ سعد آباد
هنگام بازدید از اقامتگاههای مختلف مجموعه سعد آباد، شاهد تنوعی از عکسهای خاندان پهلوی خواهید بود که به زیبایی بر دیوارها نصب شدهاند. این عکسها و پرترهها، توسط عکاسان و نقاشان مشهور، به یادگار زیباییهای تاریخی ثبت شدهاند. یکی از تابلوهای مشهور، عکس تمامقد رضاشاه پهلوی است که در دیوارهای کاخ سبز به چشم میخورد و تاریخچه بزرگی را بههمراه دارد.
بخش قابل توجهی از این تصاویر و عکسهای خاندان پهلوی، در موزهی آلبومها و اسناد سلطنتی کاخ سعد آباد نگهداری میشود. در این مکان ممکن است شما با تماشای این آثار هنری و تاریخی، به سفری در زمان بپردازید و نگاهی به زندگی و سلطنت این خانواده نیکوکار بیندازید.
سایر بخشهای کاخ سعد آباد عبارت است از:
- قناتها و محوطه سرسبز کاخ سعد آباد
- مجسمههای مجموعه کاخ تاریخی سعد آباد
ساعت کاری کاخ سعدآباد
ساعت کاری مجموعه کاخ سعدآباد در فصلهای بهار و تابستان از ساعت ۹ صبح آغاز میشود و تا ۱۹ ادامه دارد. در فصلهای پاییز و زمستان نیز با توجه به برودت هوا و تاریکی زودهنگام، زمان پایان بازدید کم میشود و تا ساعت ۱۷:۰۰ امکان بازدید از مجموعه وجود دارد. برای خرید بلیط حضوری، باجههای فروش بلیط مجموعه سعدآباد تا ساعت ۱۵:۳۰ فعالیت میکنند.
مجموعه کاخ سعدآباد در روزهای ۱۴ خرداد ، ۲۱ رمضان ۲۵ شوال ، ۲۸ صفر و شهادت امام حسن مجتبی (ع) و روزهای تاسوعا و عاشورا تعطیل است.
چگونه به کاخ سعدآباد برسیم؟
در نظر داشته باشید که درحالحاضر درب دربند و درب زعفرانیه، دروازه های کاخ سعدآباد هستند که برای گردشگران قابلترددند، شما با توجه به دسترسی خود میتوانید یکی از آنها را برای بازدید از کاخ موزه سعدآباد انتخاب کنید.
در ادامه شما را با انواع مسیر های منتهی به کاخ سعدآباد آشنا خواهیم کرد.
۱٫ مسیر دسترسی به کاخ سعدآباد از دربند
- مترو: از هرجای تهران که هستید به نزدیکترین ایستگاه مترو بروید و در ایستگاه تجریش (خط ۱ مترو تهران) پیاده شوید. هم مقابل ایستگاه مترو در میدان قدس و هم ایستگاه تاکسی میدان تجریش (ابتدای خیابان جعفری)، تاکسیهایی وجود دارد که شما را تا درب دربند مجموعه سعدآباد میرسانند.
- اتوبوس: با استفاده از اتوبوسهای خطوط مختلف کافی است خودتان را به ایستگاه میدان تجریش برسانید، بعد با تاکسیهای مقابل ایستگاه مترو در میدان قدس و ایستگاه تاکسی میدان تجریش (ابتدای خیابان جعفری)، به درب دربند مجموعه سعدآباد برسید.
- ماشین شخصی: اگر انتخاب شما برای رسیدن به کاخ سعدآباد، استفاده از ماشین شخصی است؛ باید بدانید که این مجموعه پارکینگ ندارد. بنابراین پیشنهاد میکنیم که درب زعفرانیه را انتخاب کنید. درغیراینصورت میتوانید از میدان تجریش خیابان دربند (ضلع شمالی میدان) تا انتها بالا بیایید تا به میدان دربند برسید و ماشین خود را در میدان و نواحی اطرافش پارک کنید.
۲٫ مسیر دسترسی به کاخ سعدآباد از درب زعفرانیه
- مترو: از هر جای تهران، با متروی خط ۱ به آخرین ایستگاه، یعنی تجریش بروید. ضلع غربی میدان یعنی ابتدای خیابان شهیدملکی بایستید و تاکسیهای آصف یا اسدآباد را سوار شوید. سپس از راننده بخواهید تا شما را ابتدای خیابان طاهری پیاده کند. از اینجا تا درب زعفرانیه حدودا ۱۰ دقیقه پیادهروی دارید.
- اتوبوس: اتوبوس های تندرو (BRT) خط راهآهن-تجریش نیز انتخاب مناسبی برای رسیدن به تجریش بهشمار میروند. برای رسیدن به درب زعفرانیه نیز از همین طریق خود را به میدان تجریش برسانید و مطابق روش قبلی، سوار تاکسیهای آصف یا اسدآباد شوید و از راننده بخواهید شما را ابتدای خیابان طاهری پیاده کنید. اینجا تا درب زعفرانیه حدود ۱۰ دقیقه پیادهروی دارید.
- ماشین شخصی: پیدا کردن جای پارک در کوچهپسکوچههای زعفرانیه از میدان دربند راندکی راحتتر است! کافی است از میدان تجریش وارد خیابان ولیعصر شوید. خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه سابق) در سمت راست خود را تا انتها طی کنید. بعد از چراغ قرمز، از سمت راست وارد خیابان شهید طاهری شوید و در خیابانهای اطراف خودرو خود را پارک کنید. علاوهبراین میتوانید از لینک زیر استفاده و مسیریابی کنید.
هتل های نزدیک کاخ سعدآباد
۱. هتل لوتوس: فاصله: ۲.۲ کیلومتر
۲. هتل ویستریا: فاصله: ۲.۳ کیلومتر
۳. هتل آسا: فاصله: ۲.۹ کیلومتر
۴. هتل سپهر: فاصله: ۳.۵ کیلومتر
۵. هتل دیاموند: فاصله: ۳.۸ کیلومتر
۶. هتل بلوط: فاصله: ۴.۶ کیلومتر
۷. هتل پارسیان استقلال: فاصله: ۵.۹ کیلومتر
اگر به دنبال اقامت در هتلهای نزدیک به کاخ سعدآباد هستید، این هتل ها به شما کمک کند تا به راحتی و با آرامش به گشت و گذار در این مجموعه تاریخی بپردازید.
رستورانهای اطراف کاخ سعدآباد
- جو گریل فود: در فاصله ۱ کیلومتری
- کافه کباب هیوا: در فاصله ۱.۹ کیلومتری
- کافه رستوران دژاوو: در فاصله ۲ کیلومتری
- رستوران چارگاه: در فاصله ۲.۳ کیلومتری
- اسپیو اکسپرس: در فاصله ۲.۴ کیلومتری
- رستوران روزفر: در فاصله ۲.۷ کیلومتری
- کافه و رستوران محنا: در فاصله ۳ کیلومتری
اگر به دنبال محیطی گرم و پذیرایی با منوی متنوع هستید، این رستورانها گزینههای بسیار خوبی برای یک تجربه خوشمزه در نزدیکی کاخ سعدآباد میباشند. از انواع غذاهای گرم گرفته تا غذاهای محلی، این مکانها انتخابهای مناسبی برای هر سلیقهای می باشد.
نتیجه گیری
کاخ سعد آباد بهعنوان یک نماد از تاریخ و فرهنگ ایران، از جذابیتهای فراوانی برخوردار است. با تاریخچه طولانی و معماری زیبا، این مکان موفق به جلب توجه گردشگران از داخل و خارج ایران شده است. باغهای فراوان، موزه ملی ایران، دیوان عالی، و فضاهای آزاد، هرکدام جلوهها و جاذبههای خاص خود را دارند که باعث میشوند که کاخ سعدآباد یکی از مقصدهای محبوب گردشگران باشد. اینجا مکانی است که در کنار زیباییهای طبیعی و هنر ایرانی، تاریخ و فرهنگ این سرزمین را بازتاب میدهد و باعث افتخار ملت ایران میشود.
در نظر داشته باشید که سعدآباد در واقع باغی سرسبز و زیبا است. قرارگیری این مجموعه در دره سرسبز دربند، آبوهوایی معتدل و نسبتا خنک برای بازدیدکنندگان به ارمغان آورده است.
دقت نمایید که اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت که حجم بازدیدهای نوروزی کم شده، بهترین زمان سال برای بازدید از این کاخ موزه زیبا و جذاب است.
بدون شک؛ مجموعه کاخ سعدآباد در تعطیلات نوروزی با بیشترین تعداد از بازدیدکنندگان روبهرو میشود.