حرم شاهچراغ یکی از مکان‌های معنوی و دیدنی بوده که میان افراد از محبوبیت بالایی برخوردار است. این حرم در شهر زیبای شیراز واقع شده و یکی از جاذبه‌های دیدنی و مذهبی در ایران به شمار می‌رود. شاهچراغ در سال ۱۳۲۱ به عنوان یکی از آثار‌های ملی به ثبت رسیده است. این حرم مطلق به برادر امام رضا بوده و در واقع آرامگاه ایشان به حساب می‌آید که همین امر باعث شده تا در میان افراد جایگاه ویژه‌ای داشته باشد. افرادی که آن را طراحی و بنا نموده‌اند، از معماری آذری برای آن استفاده کرده‌اند که در واقع همین کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌ها باعث شده تا نمایی زیبا را از خود به نمایش بگذارد.
حرم شاهچراغ از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
حرم شاهچراغ در دوره آله بویه توسط فردی به نام عضدالدواله دیلمی که در آن زمان شاه به حساب می‌آید ساخته شده‌است. وجود این آرامگاه در شیراز باعث شده که افراد آرامش بیشتری را در آن داشته باشند و به همین دلیل می‌توانند برای آرامش یافتن خود به زیارت حرم شاهچراغ بروند. این حرم زیبا همانند دیگر زیارتگاه‌ها از بخش‌های مختلفی به وجود آمده که برخی از آنها شامل:
ضریح شاهچراغ
ضریحی که برای آرامگاه حضرت شاهچراغ به کار رفته است، روکشی با نقره بوده که در سال ۱۲۰۶ هجری در زمان فتحعلی شاه ساخته شده است. برای تزئین کردن این ضریح از اشعاری به زبان عربی و فارسی که مربوط به ائمه اطهار هستند، استفاده کرده‌اند. یکی دیگر از ضریح‌هایی که برای این حرم به کار رفته حدود ۱۰ سانت از سطح حرم بلند‌تر بوده و روی صندوقی که در داخل آن قرار گرفته از پارچه‌ای سبز رنگ استفاده شده است. این ضریح نیز همانند ضریح قبلی از روکشی با نقره به دست آمده که زیبایی حرم را دو چندان کرده‌است؛ اما ضریح فعلی کاملا از نقره ساخته شده و حدود دو نیم متر هم بوده که با خاتم‌کاری هم تزئین شده و امروزه به عنوان زیبا‌ترین قسمت‌های حرم شناخته می‌شود.
گلدسته‌های حرم
دو گلدسته برای حرم شاهچراغ در شمال و جنوب ایوان آن قرار گرفته که برای اذان و قران خواندن از آنها استفاده می‌شود. افرادی که معماری این آرامگاه را بر عهده داشته‌اند، از کاشی‌هایی با رنگ کاملا طبیعی برای آنها استفاده‌کرده‌اند که نمایی فوق‌العاده را به آن می‌دهد. آن گلدسته‌ای که در قسمت شمالی قرار گرفته، دارای هشت ترک در بخش رویی آن بوده که تمامی آنها را با اسم و لقب ائمه اطهار مزین شده است. گلدسته‌ها بر روی اسکلتی فلزی که از چوب و مس ساخته شده قرار گرفته و حدود سه تن هم وزن دارند.
صحن‌های حرم شاهچراغ
در گذشته از معماری‌هایی برای زیارتگاه‌ها استفاده می‌کردند که صحن‌هایی جدا از هم داشته باشند؛ که برای حرم شاهچراغ نیز به همان شکل ساخته شده تا افراد بتواند برای رفتن به آن مسیر‌ی راحت و سریع را انتخاب کنند. صحنی که در حرم شاهچراغ ساخته شده، امروزه به عنوان قدیمی‌ترین و یا صحن عتیق شناخته شده و حدود ۱۴ هزار متر را به خود اختصاص داده است. صحن حضرت شاهچراغ در قسمت غربی و حرم محمد در شمال شرقی واقع شده و معماران ماهری از شیراز برای آنها رواق‌های زیبایی به کار برده‌اند. آنها نرده‌هایی از جنس ساج و چوب برای صحن‌ها استفاده کرده و برای ساختن یک استخر در میان آن از سنگ نی‌ریز و سنگ کندمک به کار برده‌اند.
ایوان حرم
نخستین ایوانی که در حرم حضرت شاهچراغ ساخته شد در دوره علاءالدوله قاجار بوده است، این ایوان درقسمت شرقی حرم قرار گرفته و حدود ۳۸ متر طول و۵ متر عرض را به خود اختصاص داده ، در دو سمت از این ایوان دوازده غرفه وجود دارد که در دوطبقه مشاهده می‌شوند و همه آنها را با گچ‌بری بی‌نظیری تزئین کرده‌اند تا نمایی خارق‌العاده را در حرم ایجاد کند. این ایوان‌ها دو راهرو در اطراف آن وجود دارد که درب‌های آن به رنگ طلایی بوده و یکی از آنها به حرم وصل شده و دیگری به ایوان منتهی می‌شود. برای تزئین کردن ایوان از چوب افرا و نارنج برای اینکه زیباتر نشان داده شوند استفاده خواهند کرد. یکی دیگر از طراحی‌های فوق‌العاده‌ای که برای این ایوان به کار رفته این است که برای سردر ایوان از چوب ساج و قسمت جلویی آن از نقوش اسلیمی و سنگ مرمریت استفاده کرده‌اند تا جلوه‌ای زیبا را در آن به وجود آید.
گنبد حضرت شاهچراغ
نخستین باری که برای این حرم گنبد ساخته شد در سال ۶۰۵ هجری شمسی و دوره اتابکان فارس بود. دستور ساخت این گنبد توسط فردی به نام ملکه تاشی خاتون داده شد، اما بعد در سال ۱۲۰۳ با آمدن زلزله گنبد حضرت شاهچراغ به طور کامل از بین رفته و به همین دلیل حسینعلی میرزا قاجار که در آن دوره حاکم فارس به شمار می‌رفت؛ دستور ساخت یک گنبد جدید را صادر کرد. این گنبد در سال۱۲۹۰ به طور کامل ساخته و برای تزئین آن را با آینه‌کاری و سوره فتح نقش دادند اما بعد از مدتی دوباره شهر شیراز با زلزله شدیدی مواجه شد و همین امر باعث شد که گنبد شاهچراغ به بازسازی‌هایی نیاز پیدا کند. در آن زمان فردی به نام آیت الله محمد مهدی دستغیب با استفاده از کاشی‌های زیبا این خرابی‌ها را به طور کامل از بین برد و آن را بازسازی کرد.
سردر‌های حرم شاهچراغ
در گذشته حرم شاهچراغ فقط یک ورودی برای ورود افراد داشت، اما امروزه حرم مطهر از ۶ سردر ورودی برخوردار است که با ساختن ستون‌هایی در اطراف آن منظره‌ای زیبا را ایجاد کرده‌اند. درب‌هایی که سردرب‌های حرم را تشکیل داده است، شامل درب ایوان طلا، درب نقره‌ای رواق شمالی، درب نقره‌ای رواق جنوبی، درب‌های غربی، و… می‌شود.
امامزاده سید میر محمد
این امامزاده کنار مزار احمد بن موسی قرار گرفته و در قسمت شرقی حرم واقع شده است. درواقع نام آن محمد بن موسی بوده و به دلیل اینکه فرزند امام موسی بن جعفر و برادر امام رضا بوده؛ به میر محمد شهرت یافته است.
حرم حضرت شاهچراغ از چه امکاناتی برخوردار است؟
حرم شاهچراغ علاوه‌بر اینکه یک مکان مذهبی به حساب می‌آید از امکانات دیگری نیز برخوردار بوده که افراد در هنگام مراجعه به آن می‌توانند از آنها بازدید و همچنین استفاده کنند. برخی از این امکانات شامل:
موزه آستان مقدس شاهچراغ
این موزه به عنوان یکی از بهترین امکانات حرم شاهچراغ شناخته می‌شود که برای نخستین بار در سال ۱۳۴۴ در آبان ماه که با عید مبعث مقارن شده بود افتتاح گردید. در هنگام بازدید از این موزه زیبا با آثار و منابعی از دوران معاصر و تاریخ آنها آشنا خواهید شد. در این موزه مقدس تقریباً حدود ۳ هزار سند قدیمی و نسخه خطی و همچنین حدود ۸ هزار شیء در آن وجود دارد که افرادی که به زیارت شاهچراغ می‌آیند می‌توانند از آنها هم بازدید کنند. ساختمانی که امروزه موزه در آن قرار گرفته است در سال۱۳۷۲ در قسمت جنوبی حرم مطهر طراحی و ساخته شد و تقریبا بعد از یک دهه در همان ساختمان یک کتابخانه نیز قرار گرفت و به همین دلیل فضا‌ی داخل آن به هزار متر رسید.
کتابخانه آستان مقدس شاهچراغ
یکی دیگر از بهترین امکانات حرم مطهر شاهچراغ کتابخانه بوده که برای زائران آن در نظر گرفته شده بود تا بتوانند در هنگام زیارت از آنها نیز استفاده کنند. این کتابخانه دارای کتاب‌های متفاوتی بوده و افراد می‌توانند از موضوعات مورد علاقه خود برای خواندن استفاده کنند. کتابخانه حرم برای نخستین بار توسط فردی به نام ملکه تاشی خاتون دستور ساخت آن داده شد که به همین دلیل متولی حرم مطهر به جمع‌آوری کتاب‌های مهم، تالیف، رساله‌‌ها و… پرداخت که بعد از مدتی با شروع جنگ‌ها برخی از این کتاب‌ها و تالیف‌های مهم مورد دستبرد آنها قرار گرفت. همچنین در سال ۱۳۴۳ که همزمان با تولد امام رضا مصادف شده بود این کتابخانه را دوباره راه‌اندازی کردند.
سخن پایانی
شاهچراغ امروزه به یکی از بهترین و معروف‌ترین مکان‌های مذهبی شیراز تبدیل شده که بخشی از علت این واقعه را می‌توان نسبت وی و امام رضا دانست. این مکان زیبا علاوه بر داشتن بخش‌ها و امکانات بی‌نظیر مانند موزه و کتابخانه، توانسته با ایجاد فضایی آرام و امن شرایط دلپذیری را برای شما ایجاد نماید. اگر شما نیز می‌خواهید علاوه بر زیارت، اطلاعات مذهبی خود را افزایش دهید، قطعاً از این بنای مذهبی دیدن کنید.
سوالات متداول:
