اگر ساکن شهر پر رمز و راز شیراز هستید یا تمایل دارید این شهر با شکوه و تاریخی را به عنوان مقصد بعدی سفر خود انتخاب کنید، به شما این اطمینان را می‌دهیم که با گشت و‌گذار در این شهر و بازدید از مکان‌هایی چون باغ ارم شیراز و هم صحبتی با مردمان مهمان نواز این منطقه، می‌توانید خاطره‌ای به یاد ماندنی برای خود به ثبت برسانید. باغ ارم زیبایی‌های بسیار زیادی داشته و نمی‌توان از کنار آن‌ها سرسری عبور کرد؛ در نتیجه توصیه می‌کنیم با جان و دل از ورود به این منطقه و بوییدن عطر بهار نارنج لذت ببرید!
بهترین زمان برای سفر به شیراز و بازدید از باغ ارم
بهترین زمان برای سفر به شیراز بستگی به ترجیحات شخصی شما دارد، اما به طور کلی، بهار (اردیبهشت تا خرداد) و پاییز (مهر تا آذر) به عنوان دو فصل برتر برای سفر به شیراز شناخته می‌شوند. در این دو فصل هوا معمولاً ملایم و خنک است و باغ‌ها و باغچه‌های شهر زیبایی خاصی دارند. همچنین، در این دوره‌ها تعداد گردشگران کمتر است و امکان دیدن جاذبه‌های توریستی بدون انبوهی از مردم بیشتر می‌شود. با این حال، اگر تمایل به تجربه فصول دیگر هم دارید، همچون تابستان گرم یا زمستان خنک، همچنان می‌توانید لذت سفر به شیراز را ببرید.
تاریخچه باغ ارم شیراز
اگرچه هنوز مشخص نیست این باغ توسط چه فرد یا افرادی بنا شده است، اما می‌توان با توجه به سفرنامه‌های مختلف از زمان قدیم به نتایجی پی برد. این سفرنامه‌ها مربوط به قرن‌های ۱۰ و ۱۱ هجری بوده که بر اساس دقت به این مطالب، می‌توان گفت امکان دارد حکمران فارس یعنی اتابک قراچه دستور تأسیس باغ تخت و چند باغ دیگر از جمله ارم را صادر کرده باشد. در زمان آل اینجو و آل مظفر و گورکانیان این باغ نیز وجود داشته و می‌توان از طریق غزلیات حافظ به آن پی برد.
اگرچه از دوران صفوی از باغ ارم اطلاعاتی موجود نیست، اما می‌توان مطمئن بود که بر اساس یافته‌های جهانگردان مرمت و آبادانی ویژه‌ای برای این بنا انجام شده است. پس از دوران صفوی تمام باغ های شیراز از جمله باغ ارم تحت مرمت قرار گرفته و ایل قشقایی در آن زمان توانست از این مکان به عنوان مقر فرمانروایی خود استفاده کرده و عمارتی در آنجا بنا سازد. ناصرالدین شاه نیز تمایل ویژه‌ای به آبادانی و ساخت داشت؛ که در نتیجه پایه ساخت عمارت دیگری را نیز بنا کرده بود.
پس از وی حاج نصیرالملک شیرازی باغ را خریداری کرده و عمارت فعلی باغ ارم را ساخت. خانواده وی از جمله داماد و خواهرزاده او مسئولیت تزیینات بنا و تکمیل بخش‌های نیمه کار را بر عهده داشتند. شما امروزه می‌توانید در بخش ورودی شمال شرقی باغ جمله‌ای با مضمون «از وزیر شه نصیرالملک راد، دائمش باغ ارم آباد باد» را که نشان دهنده دوران حکومت مظفرالدین‌شاه قاجار است را شاهد باشید!
درباره باغ ارم شیراز
باغ ارم شیراز با داشتن مساحتی معادل با ۱۱۰ هزار متر مربع توانست نامی خوش آوازه از خود برجای بگذارد. این باغ از دو بخش شمالی و جنوبی امکان ورود داشته و شما می‌توانید خود را از بخش بلوار معلم یا بلوار جام جم به آنجا برسانید. قطعاً مزین شدن یاس های امین الدوله و اناری دور تا دور نرده‌های باغ، می‌تواند جلوه و نمای زیبایی را به چشمان شما هدیه دهد. لازم به ذکر است امکان بازدید از مجموعه از ساعت ۸ صبح تا ۲۰: ۳۰ امکان‌پذیر خواهد بود.
همچنین افراد می‌توانند با ارائه کارت دانشجویی از تخفیفات ویژه‌ای بهره‌مند شوند. توصیه می‌کنیم پیش از مراجعه به باغ، نسبت به وجود تعطیلات رسمی چون روز‌های تاسوعا و عاشورا، ۲۱رمضان شهادت امام علی، ۲۸صفر رحلت پیامبر، ۱۴خرداد رحلت امام خمینی و شهادت امام جعفر صادق آگاه باشید؛ چراکه مجموعه در این زمان‌ها فعالیت نخواهد داشت.
- آدرس باغ ارم شیراز: شهر شیراز، بلوار ارم، میدان ارم، خیابان ارم، نزدیکی مجموعه دانشگاه شیراز
- قیمت بلیط باغ ارم شیراز : مبلغ ورودی برای هر ایرانی ۵ هزارتومان می باشد که با توجه به شرایط تورم جامعه قابل تغییر می باشد
معماری باغ ارم شیراز
اگرچه در زمان قدیم اطراف زمین مستطیل شکل باغ ارم به وسیله دیوار گلی پوشیده شده بود، اما امروزه نرده‌های آهنین جایگزین آن شده است. در زمان قدیم معماران بر این امر تلاش داشتند تا شیب بخش غربی به شرقی را از بین ببرند که نتیجه این عقیده، تعبیه پله‌هایی در باغ شده است. اگر در بخش غربی باشید، شما شاهد وجود ساختمان‌های اصلی یعنی عمارت و اندرونی خواهید بود. همچنین استخری زیبا و خوش ساخت با مساحت ۳۳۵ متر وجود دارد که قدمت آن به دوره جانی خان ایلخان باز می‌گردد.
در مجاورت استخر نیز چهار نخل تنومند و زیبا وجود دارد که می‌تواند زیبایی محیط را دوچندان سازد. اگر کمی به مسیر خود ادامه دهید، جوی آبی را مشاهده خواهید کرد که در امتداد این استخر جریان داشته و وارد حوض کوچک تالار حوضخانه و در نهایت استخر می‌شود.
دسترسی باغ ارم شیراز
پس از سفر خود به شیراز و بازدید از باغ ارم متوجه مسیر و دسترسی ویژه آن می‌شوید. شما می‌توانید خود را با استفاده از لوازم حمل و نقل عمومی یا فردی به‌ایستگاه متروی نمازی که نزدیک‌ترین‌ایستگاه به مقصد است برسانید. پس از پیاده شدن از‌ایستگاه باید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پیاده روی کرده یا با استفاده از تاکسی‌های مخصوص به سمت باغ بروید. برای سفر با ماشین شخصی نیز می‌توانید بلوار چمران را انتها ادامه داده و از میدان علم یا همان میدان دانشجو به سمت چپ رفته و تا میدان ارم یا همان می‌دا خوابگاه مسیر خود را ادامه دهید.
بخش های باغ ارم شیراز
توصیه می‌کنیم این بخش را با دقت مطالعه نمایید؛ چراکه در اینجا فضای داخلی عمارت به طور واضح بیان شده و همین امر می‌تواند بازدیدی جذاب را برای شما فراهم نماید.
پوشش گیاهی باغ ارم
اگر دوستدار طبیعت و پوشش گیاهی هستید، قطعاً پیاده روی در جای جای این باغ می‌تواند انرژی بی‌نظیری را به سمت شما روانه سازد. در اینجا انواع و اقسام گونه‌های مختلف زینتی از گل‌ها و گیاهان وجود دارد. همچنین برای نگهداری ویژه و تخصصی از آن‌ها، از دانش علوم گیاهی و گیاه‌شناسی استادان و دانشجویان دانشگاه شیراز استفاده می‌شود. با ورود به بخش غربی و شمال غربی شما می‌توانید شاهد گل‌های رز باشید که انواع آن‌ها در باغ ارم به بیش از ۲۰۰ نوع می‌رسد.
در سایر قسمت‌ها نیز وجود گل‌های طاووسی، سنبل درختی، ژاله، شب بو، نسترن، یاس زرد، میخک، می‌مون، بنفشه، آهار، اطلسی، آلاله، گل ساعت، نیلوفر، شاه پسند، شیپوری و داوودی، درخت گردو، بادام، سیب، خرمالو، نارنج، انار، ازگیل و گلابی، کاج، اکالیپتوس، زبان گنجشک، افرا، سروناز، ارغوان، سپیدار، بید مجنون و بید مشک نیز زیبایی خاصی داشته و توانسته رایحه دلپذیری را در فضا ایجاد نماید.
گذرگاه باغ ارم
اگر از مردمان بومی درباره جذاب‌ترین بخش باغ ارم پرس و جو کنید، ممکن است گذرگاه میانی باغ را به شما معرفی کنند؛ چراکه این گذرگاه بسیار ویژه بوده و گزینه‌ایده‌آلی برای عکاسی محسوب می‌شود. وجود درختانی عظیم الجثه چون سرو با قدمت بیش از ۱۰۰۰ سال، توانسته علاوه بر ارائه زیبایی، اصالت و تمدن این منطقه را نمایان سازد. ازآنجا که جهت گذرگاه از غرب به شرق است، قطعاً وزیدن باد می‌تواند مسیری دلپذیر برای پیاده روی را فراهم سازد.
اندرون
محوطه اندرون و عمارت دارای ۲ سالن و ۵ اتاق بوده که در بخش پشتی عمارت اصلی قرار دارد. اگرچه تزیینات و زیبایی این بخش ارزش کمتری از عمارت اصلی ندارد، اما تزیینات آن مربوط به دوره قاجار بوده و شما می‌توانید شاهد هلال کاشی کاری‌های زیبا و منحصر به فرد باشید.
بخش اداری
این بخش دارای ۸ اتاق بوده که در مجاورت عمارت اصلی قرار داشته و در چندین سال اخیر تحت مرمت و بازسازی قرار گرفته است. امروزه از این بخش‌ها به عنوان امور اداری باغ و واحد سرپرستی استفاده می‌شود.
شرق باغ
این بخش دارای ۲ اتاق بوده که در بخش شرقی باغ قرار داشته و کارکنان و نگهبانان از آن استفاده می‌کنند.
طبقه اول عمارت اصلی
از این طبقه به نام تالار حوضخانه یاد می‌شود که هم سطح زمین بوده و در فصول گرم سال نظیر بهار و تابستان محلی مناسب برای استراحت به شمار می‌رود. در این قسمت گذشتن جوی آب و وجود ستون سنگی حجاری شده بر نمای این طبقه افزوده و شما می‌توانید در دیوار و سقف آن شاهد کاشی‌های هفت رنگ و معرق باشید. لازم به ذکر است این نوع کاشی‌ها از بهترین نمونه‌های دوره قاجار بوده و تصاویر زیبایی را از زندگی خسرو و شیرین، طبیعت و شکارگاه‌ها به نمایش گذاشته‌اند.
طبقه دوم عمارت اصلی
این قسمت شامل بخش‌هایی چون راهرو، سالن و ایوان بوده که ایوان‌ها در مجاورت ایوان اصلی قرار دارد. این بخش دارای سقفی بلند بوده و بر روی سرستون‌های آن تصویر مردانی با بوته، گل و لباس‌های قاجاری مشاهده می‌شود. از زیبایی‌های چشم نواز این بخش می‌توان به تزیینات گچبری اشاره داشت. همچنین در این طبقه نوعی پنجره‌های جذاب وجود دارد که از زمان احداث این باغ تا کنون وجود داشته‌اند.
طبقه سوم عمارت اصلی
این طبقه دارای ۱ سالن بزرگ و ۳ اتاق بوده که در آنجا نقش‌هایی چون طرح‌های اسلیمی، گل و بوته، شکارگاه‌ها، چهره زنان و… به چشم می‌خورد.
پلان باغ ارم شیراز
با توجه به اسناد و مدارک موجود، می‌توان نتیجه گرفت که در طراحی اولیه باغ ارم، برخی اصول باغسازی ایرانی مانند ترکیبات ساده و موزون، نظام مشخص، و استفاده از خطوط مستقیم و عمود بر هم رعایت شده است. اما این اصول با گذر زمان تغییر کرده‌اند و در بخش‌های شمالی و شمال غربی باغ ارم، این نوع طراحی به کار نبرده شده است. این تغییرات باعث شده که باغ ارم از یک باغ ایرانی به یک نوع باغ دیگر تبدیل شود.
با توجه به شکل اولیه، محور اصلی باغ ارم که بخشی از آن اکنون مورد تفکیک و تخریب قرار گرفته است، حداقل دارای چهار بخش کلی بوده است. این بخش‌ها، از نظر ساختار فضایی و چشم‌انداز، به شرح زیر بوده‌اند:
۱٫ بخش شمالی: این بخش از باغ در سمت شمال و بالاترین نقطه قرار داشته و احتمالاً شامل امکانات مهمی برای باغ می‌باشید.
۲٫ بخش جنوبی: متعلق به قسمت جنوبی باغ بوده و احتمالاً دارای ویژگی‌های خاصی بوده است که در طول زمان از بین رفته‌اند.
۳٫ بخش شرقی: قرار گرفتن در سمت شرقی باغ، این بخش را از دیدگاه فضایی و مکانی تعریف می‌کند و احتمالاً ویژگی‌های خاصی را در خود جای داده است.
۴٫ بخش غربی: به عنوان آخرین بخش، این بخش در سمت غربی باغ و در نزدیکی خیابان عرضی قرار داشته و نظم و ترتیبی را در فضای باغ به ارمغان می‌آورد.
تخریب بخش‌های مختلف باغ، به ویژه در سمت جنوب و در نزدیکی خیابان عرضی، همچنین از بین رفتن کوچک‌بوستان در پایین باغ و تغییراتی که در طول زمان صورت گرفته، باعث از بین رفتن ساختار و ویژگی‌های اصلی باغ شده است. این چهار بخش اصلی باغ، که در امتداد یکدیگر قرار داشته‌اند، به وجود نظم و ترتیب در فضای باغ کمک می‌کرده‌اند.
قسمتی از محور مذکور که به کرت و استخر مقابل کوچک‌بوستان اصلی متصل می‌شود، با یک ردیف منظم از درختان سرو محصور شده است. این قسمت علاوه بر اینکه به نوعی خیابانی تبدیل شده است، به‌عنوان بخشی رسمی‌تر از محور اصلی باغ شناخته می‌شود.
نظرات بازدیدکنندگان از باغ ارم
باغ ارم یکی از جاذبه‌های گردشگری معروف شیراز است که هر ساله جمعیت زیادی از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند. نظرات بازدید کنندگان در مورد باغ ارم معمولاً بسیار مثبت بوده و از زیبایی طبیعت، معماری باشکوه و امکانات فراوان آن تحسین می‌کنند. برخی از نظرات شامل موارد زیر می‌شوند:
۱٫ زیبایی طبیعت: بازدیدکنندگان از زیبایی باغ ارم و باغ‌های اطراف آن، از جمله نهر ارم که از میان باغ می‌گذرد و درختان بلند و سرسبز را شامل می‌شود، تحسین می‌کنند.
۲٫ معماری تاریخی: ساختمان‌ها و سازه‌های تاریخی در باغ ارم، مانند معماری، آب‌نماها، و قصرهای قدیمی، توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کند.
۳٫امکانات: حضور امکاناتی همچون رستوران‌ها، فروشگاه‌ها و فضاهای تفریحی در داخل باغ، باعث می‌شود که بازدیدکنندگان از تجربه خوشایندی برخوردار شوند.
۴٫آرامش و آرامش: باغ ارم به عنوان مکانی آرام و آرامش بخش توسط بسیاری از بازدیدکنندگان توصیف می‌شود که می‌خواهند از شلوغی زندگی روزمره خود فرار کنند.
با این وجود، برخی از بازدیدکنندگان ممکن است به شلوغی در فصل‌های پربازدید یا مشکلاتی مربوط به تمیزی و نگهداری باغ اشاره کنند. اما در کل، باغ ارم به عنوان یکی از نقاط گردشگری برجسته شیراز، مورد توجه و تحسین بسیاری از بازدیدکنندگان قرار دارد.
سخن پایانی
اگرچه همچنان تاریخچه دقیقی از بنیان‌گذار اولیه باغ ارم شیراز موجود نیست، اما به شما این اطمینان را می‌دهیم که گشت و‌گذار در این منطقه می‌تواند عجایب فراوانی را برای شما به همراه داشته باشد. جالب است بدانید این باغ به واسطه خیابان طویل، سرو‌های بلند قامت و درختان مرکب توانسته محبوبیت ویژه‌ای میان مخاطبان خود کسب نماید. این باع در سال ۱۳۵۳ به ثبت ملی رسیده و توانسته تا کنون با داشتن مساحتی بالغ بر ۱۱۰۳۸۰ میزبان مهمانان متعددی باشد.
