توسط : 
بندر مقام، یکی از بکرترین و رؤیاییترین سواحل جنوب ایران، همچون گوهری پنهان در دل خلیج فارس، مقصدی است که هر عاشق طبیعت و آرامش را بهسوی خود میخواند. این بندر کوچک اما بینهایت چشمنواز، در امتداد خط ساحلی هرمزگان و در فاصلهای نهچندان دور از بندر لنگه، با سواحل شنی، آبهای زلال، و طبیعتی دستنخورده، تجربهای منحصربهفرد از جنوبگردی را برای مسافران رقم میزند. بندر مقام جایی است که در آن میتوان سحرگاهان، طلوع خورشید را از فراز صخرههای مرجانی تماشا کرد و شبها، زیر آسمانی پرستاره، نسیم ملایم دریا را لمس نمود. اگرچه بسیاری از گردشگران، در سفر به هرمزگان تنها به جاهای دیدنی بندرعباس مانند سواحل زیتون، بازار سنتی یا معبد هندوها بسنده میکنند، اما اندکی فاصله گرفتن از مرکز شهر و قدم گذاشتن به سمت سواحل بکر غربی، دریچهای تازه به زیباییهای جنوب ایران میگشاید.
بندر مقام، با مجاورت به جنگلهای حرا، جزایر نایبند و مارو، و همچنین سکوت دلنشین ساحل و آبی زلال، مقصدی است برای آنان که بهدنبال تجربهای متفاوت از سفر، آرامش در دل طبیعت، و لمس زندگی اصیل جنوب هستند. اینجا نهتنها فرصت ناب عکاسی و قایقسواری مهیاست، بلکه میتوان در خلوت این بندر کوچک، روحی تازه یافت و با سادگی مردم محلی، معنا و مزه واقعی سفر را درک کرد. اگر بهدنبال کشف ناشناختههای هرمزگان هستید، بندر مقام همان جاییست که باید در فهرست ماجراجوییهای بعدیتان ثبت شود.
بندر مقام | نگین ناشناخته خلیج فارس در جنوب ایران
بندر مقام، یکی از گوهرهای ارزشمند و کمتر شناختهشده در خطهی جنوب ایران، در استان هرمزگان و بخش شیبکوه شهرستان بندر لنگه واقع شده است. این بندر ساحلی که در سواحل غربی هرمزگان و در مجاورت آبهای نیلگون خلیج فارس آرمیده، با چشماندازهای طبیعی مسحورکننده، پیشینهای کهن، فرهنگی زنده و مردمانی صمیمی، بهعنوان یکی از مقاصد شاخص جنوبگردی در کشور مطرح شده است. بندر مقام بهدلیل موقعیت جغرافیایی منحصربهفرد خود، همواره از جایگاهی ویژه در نقشه تاریخی، فرهنگی و اقتصادی جنوب ایران برخوردار بوده و امروزه نیز با عنوان «مروارید درخشان خلیج فارس»، در زمرهی جذابترین جاهای دیدنی استان هرمزگان قرار گرفته است.
موقعیت جغرافیایی و مسیرهای دسترسی به بندر مقام
بندر مقام در حدود ۱۷۰ کیلومتری غرب بندر لنگه و نزدیک به ۶۰ کیلومتری شرق بندر پارسیان قرار دارد. این بندر ساحلی در جوار روستای نخیلوه و دامنههای کوه سنجول واقع شده و از شمال به ناحیه گاوبندی، از جنوب به جزیره لاوان، و از شرق به روستای ارمکی محدود میشود. نزدیکی این بندر به سواحل بکر و صخرهای خلیج فارس، جلوهای کمنظیر از طبیعت دریایی ایران را به نمایش میگذارد.
مسیرهای دسترسی به بندر مقام نیز جذابیت خاص خود را دارد. مسیر اول، جاده بندر لنگه به بندر مقام است که حدود ۱۷۰ کیلومتر طول داشته و از دل مناظر طبیعی عبور میکند. مسیر دوم، از بندر پارسیان آغاز میشود و با طی مسافتی ۶۰ کیلومتری به مقصد میرسد. جاده ساحلی مقام به بستانو یکی از زیباترین مسیرهای رانندگی در جنوب کشور است که چشماندازهایی تماشایی از خلیج فارس و ساحل دریا را به گردشگران هدیه میدهد. برای سفر به جزیره لاوان نیز، قایقهای محلی در بندر مقام در دسترس هستند، زیرا در حال حاضر اسکله عمومی ویژه گردشگران در این بندر ساخته نشده است.
پیشینه تاریخی و وجهتسمیه بندر مقام
بر اساس شواهد تاریخی و نقلهای شفاهی، بندر مقام دارای قدمتی بیش از ۱۴ قرن است. در دورههای گذشته، این منطقه یکی از مراکز استقرار قبیله عربی «بنیحماد» بوده که از جمله خاندانهای بانفوذ جنوب ایران به شمار میآمدند. از جمله آثار بهجامانده از آن دوران میتوان به قلعه تاریخی شیخ علی حمادی اشاره کرد که نمونهای از معماری نظامی سنتی جنوب ایران است.
پس از حمله مغول به بغداد در قرن هفتم هجری، گروهی از سادات قتال به این منطقه کوچ کرده و در آن ساکن شدند. بر اساس برخی روایات، واژه «مقام» برگرفته از اصطلاح «محل اقامت صالحین» است که به حضور معنوی این افراد در منطقه اشاره دارد. با نگاهی به آثار باستانی، قبور قدیمی و بقایای استقرارهای تاریخی، میتوان پی به جایگاه دیرین و بااهمیت این بندر در تبادلات دریایی، فرهنگی و مذهبی برد.
فرهنگ، زبان و آداب و رسوم مردم بندر مقام
جمعیت بندر مقام بالغ بر دو هزار نفر است که عمدتاً از عربهای بومی جنوب ایران تشکیل شدهاند. اهالی این منطقه به زبان فارسی و گویش محلی عربی اشکنانی تکلم میکنند و مذهب غالب آنان شیعه اثناعشری است. فرهنگ اجتماعی مردم بندر مقام سرشار از روحیه مهماننوازی، احترام متقابل، سنتگرایی و سادگی در سبک زندگی است. مراسم سنتی ازدواج، آیینهای مذهبی از جمله عید قربان و جشنهای محلی با شکوهی خاص و با مشارکت گسترده مردم برگزار میشوند.
موسیقی محلی بندر مقام از جمله نغمههای یامال، سرشار از شور و احساس است و نقش مهمی در انتقال فرهنگ شفاهی و سنتهای بومی دارد. پوشش سنتی نیز بخش جداییناپذیر از هویت فرهنگی مردم است؛ مردان با دشداشه و عرقچین، و زنان با برقعهای بندری و زیورآلات محلی، نمادی زنده از اصالت منطقه به شمار میآیند.
اقتصاد محلی و مشاغل سنتی
اقتصاد مردم بندر مقام بیشتر بر پایه فعالیتهای سنتی دریایی مانند صید ماهی، میگو، صدف و حتی مروارید استوار است. مردان منطقه با استفاده از لنجهای چوبی بومی به دریا میزنند و روزی خود را از دل خلیج فارس بیرون میکشند. همچنین در حاشیه این بندر، کشاورزی محدود شامل کاشت خرما و سبزیجات مقاوم به خشکی رایج است.
از دیگر فعالیتهای اقتصادی میتوان به پرورش دام، بهویژه شتر، و همچنین صنایع دستی مانند حصیربافی، گلیمبافی، و ساخت زیورآلات صدفی اشاره کرد. بازارهای محلی بندر مقام، محلی برای عرضه محصولات دریایی تازه، ادویهجات سنتی، ترشیجات بومی، و کالاهای دستساز هنرمندان محلی است.
جاذبههای گردشگری و طبیعی بندر مقام
۱. ساحل مکسر: این ساحل صخرهای در سه کیلومتری شمال غرب بندر مقام قرار دارد و از زیباترین سواحل طبیعی منطقه محسوب میشود. صخرههای تراشخورده، منظره دلانگیز دریا، امکان ماهیگیری، کمپینگ و پیادهروی از جمله ویژگیهای آن است.
۲. گردنه عشاق: در ۲۰ تا ۲۶ کیلومتری بندر مقام، این گردنه با منظرهای شگفتانگیز از کوه و دریا، بهخصوص هنگام غروب آفتاب، یکی از بهترین مکانها برای عکاسی و گردشگری طبیعی است.
۳. جاده ساحلی مقام–بستانو: یکی از دیدنیترین مسیرهای رانندگی ساحلی ایران که با چشماندازهای جذاب از آبهای نیلگون خلیج فارس، سفری رؤیایی را رقم میزند.
۴. جنگلهای حرا: در جنوب بندر مقام، این جنگلها با پوشش گیاهی منحصربهفرد خود، زیستگاه گونههایی مانند پلیکان، فلامینگو و سایر پرندگان بومی است.
۵. جزیره لاوان: با تنها ۳۰ دقیقه قایقسواری میتوان به این جزیره زیبا رسید که با سواحل شنی و امکانات تفریحی مناسب، مکان ایدهآلی برای استراحت و طبیعتگردی خانوادگی است.
۶. پدیده آبفشان ساحلی: در روزهای طوفانی، این پدیده طبیعی کمنظیر منظرهای شگفتانگیز در ساحل مقام ایجاد میکند که توجه هر بینندهای را جلب میکند.
سوغات و صنایع دستی محلی
خوراکیها: خرمای مرغوب، میگو و ماهی خشکشده، ادویهجات معطر، ترشی انبه، شیره خرما و لیمو عمانی از مهمترین سوغاتیهای خوراکی این منطقهاند.
صنایع دستی: کپوبافی، ساخت سبدهای نخل، زیورآلات صدفی، گلیمهای سنتی، محصولات چرمی و چوبی، و آلات موسیقی محلی از جمله تولیدات هنری و فرهنگی مردم بندر مقام است.
غذاهای سنتی و بومی بندر مقام
غذاهای دریایی: مهیاوه، قلیه ماهی، هریسه، مجبوس ماهی یا میگو، دوپیازه میگو، و سمبوسه تند از جمله غذاهای رایج در سفرههای مردم محلی است.
شیرینیجات و خوراکهای جانبی: حلوا مسقطی، آشهای محلی، پلوهای زعفرانی و ترشیجات سنتی نیز بخشی از فرهنگ غذایی غنی این بندر را تشکیل میدهند.
بهترین فصل سفر به بندر مقام
فصل پاییز و زمستان، بهویژه از آبان تا اسفندماه، مناسبترین زمان برای سفر به این بندر زیبا است؛ زمانی که هوا معتدل و دلپذیر، و رطوبت هوا در حد قابلتحمل است. در این فصول میتوان از طبیعت، دریا، جنگلهای حرا و سواحل بکر لذت برد. در مقابل، فصل تابستان با گرما و رطوبت بالا برای سفر چندان توصیه نمیشود.
زیرساختها و امکانات رفاهی
در این بندر امکانات اولیه برای زندگی و گردشگری مانند درمانگاه، کتابخانه، مدرسه، مسجد، آبشیرینکن، اداره پست و بانک وجود دارد. همچنین اقامتگاههای بومگردی و هتلهای محلی شرایط مناسبی را برای اسکان مسافران فراهم کردهاند.
سخن پایانی….
بندر مقام، با آنکه هنوز در زمره مقاصد گردشگری پرجمعیت و شناختهشده قرار نگرفته، اما بهواسطهی طبیعت منحصربهفرد، پیشینهی تاریخی، فرهنگ زنده و مردمانی خونگرم، گنجی پنهان در جنوب ایران محسوب میشود. این بندر، نقطهای تماشایی در دل خلیج فارس است که میتواند تجربهای بکر و بهیادماندنی برای هر مسافری رقم بزند. اگر بهدنبال آرامش در ساحل، کشف سنتهای اصیل، و ماجراجویی در طبیعتی دستنخورده هستید، بدون تردید، سفر به بندر مقام را در برنامه جنوبگردی خود بگنجانید؛ مقصدی که بارها به آن بازخواهید گشت.
