آش ترخینه، یکی از محبوب ترین آش‌های ایرانی است که به دلیل طعم بی‌نظیر و خواص فراوانش، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این آش اصالتاً از استان‌های غربی ایران، به ویژه کرمانشاه و کردستان، نشأت گرفته است، اما به طور گسترده در سراسر کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. ویژگی جالبی که در مورد آش ترخینه وجود دارد، مدت زمان طولانی پخت آن است که گاهی تا یک هفته هم می‌تواند به طول بیانجامد. به همین دلیل، این آش معمولاً در مراسمات خاص مانند جشن‌های نوروز و سیزده به در مصرف می‌رسد.
محبوبیت بالای آش ترخینه باعث شده تا همیشه سوالاتی درباره طرز تهیه و پخت آن مطرح شود. روش‌های مختلفی برای پخت آش ترخینه وجود دارد که هرکدام به نحوه‌ی خاصی، طعم و لذتی به این آش اضافه می‌کنند. برای بهبود دادن طعم آش ترخینه، می‌توان از مواد اولیه با کیفیت بالا و تازه استفاده کرد و همچنین با دقت و دلچسبی در فرآیند پخت آن، می‌توان به نتایج بهتری دست یافت.
به طور کلی، آش ترخینه یکی از آش‌هایی است که نیازمند صبر و حوصله در آماده‌سازی آن است. با توجه به اهمیت و محبوبیت این آش، همواره تحقیقات و تلاش‌هایی برای بهبود و بهینه‌سازی طعم و روش تهیه آن صورت می‌گیرد.
تاریخچه
آش ترخینه یکی از غذاهای محبوب و اصیل ایرانی است که در تمام فصول سال، به ویژه در فصل سرما، مورد توجه قرار می‌گیرد. ترخینه، گیاهی است که در باغ‌ها و مزارع ایران رواج دارد و برگ‌های آن برای تهیه این آش استفاده می‌شود. آش ترخینه با ترکیبات غنی و مزه‌ای منحصر به فرد، جزء غذاهای سنتی و محلی ایران محسوب می‌شود.
تاریخچه این آش به دوران‌های قدیمی باز می‌گردد و از گذشته‌ها تا به امروز جزء غذاهای مورد علاقهٔ خانواده‌های ایرانی است. با گذر زمان، روش‌ها و ترکیبات آش ترخینه ممکن است تغییر کرده باشد اما اساس و اصل این غذا همچنان حفظ شده است.
از آنجا که ترخینه از جمله گیاهان خوراکی محلی ایران است، آش ترخینه به گونه‌ای میراث فرهنگی محسوب می‌شود که نشان‌دهنده تنوع و ثروت فرهنگ غذایی این سرزمین است. این غذا با طعم و آرایش خاص خود، همواره جزء غذاهای پرطرفدار و مورد توجه مردم ایران بوده و هست.
فواید غذایی
آش ترخینه، علاوه بر طعم لذیذ و خوشمزه‌ای که دارد، دارای فواید غذایی بسیاری نیز می‌باشد. در زیر به برخی از این فواید اشاره خواهم کرد:
- منابع ویتامین و مواد معدنی: آش ترخینه به دلیل استفاده از مواد اولیه متنوع شامل ترخینه، سبزیجات، و انواع حبوبات، منابع غنی از ویتامین‌ها (مانند ویتامین‌های A و C) و مواد معدنی (مانند آهن، کلسیم، و پتاسیم) می‌باشد.
- منبع پروتئین: با ترکیبات مختلفی از حبوبات مانند لوبیا و عدس، آش ترخینه منبع عالیی از پروتئین برای بدن محسوب می‌شود که برای رشد و تقویت عضلات بسیار مفید است.
- پایین در کالری: این آش معمولاً کم‌کالری بوده و از مواد چربی حیوانی کاسته شده است که برای کسانی که به دنبال کنترل وزن هستند، گزینه‌ی مناسبی می‌باشد.
- پر از فیبر: حبوبات و سبزیجات موجود در آش ترخینه، منابع بسیار خوبی از فیبر هستند که برای سلامت دستگاه گوارش و کنترل قند خون بسیار مفید هستند.
- تقویت سیستم ایمنی: با توجه به مواد مغذی فراوانی که در آش ترخینه وجود دارد، مصرف آن می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و در پیشگیری از بیماری‌ها و عفونت‌ها مؤثر باشد.
- آرامش بخش: علاوه بر فواید غذایی، مصرف آش ترخینه می‌تواند برای آرامش و آسایش روحی نیز مؤثر باشد. طعم دلپذیر و ارامش بخش این غذا می‌تواند روح و روان را آرام کند.
به طور کلی، آش ترخینه به عنوان یک غذای متعادل و سالم، دارای فواید غذایی بسیاری است که می‌تواند به بهبود سلامتی و رژیم غذایی سالم کمک کند.
مواد لازم طرز تهیه
مواد اولیه:
- ۳ عدد ترخینه دوغ
- ۱ لیوان کشک دسته‌دار فرانسوی
- ۲۰۰ گرم لوبیا چیتی، نخود گرد و عدس سبز (روی هم رفته)
- ۵۰۰ گرم سبزی آش (مانند تره، جعفری، گشنیز، اسفناج یا برگ چغندر)
- ۱ قاشق غذاخوری نمک
- ۱ قاشق غذاخوری فلفل سیاه
- ۱ قاشق غذاخوری زردچوبه
- نعنا داغ، سیر داغ و پیاز داغ به مقدار لازم
- روغن سرخ کردنی به مقدار لازم
مرحله اول
- حبوبات را از شب قبل خیس کنید و آب آن‌ها را چند بار عوض کنید تا کاملاً خیس شوند و آماده پخت شوند.
- در ظرفی مناسب، آب را بریزید و به جوش بیاورید.
- نخودها را که زمان طولانی‌تری برای پختن نیاز دارند، ابتدا به آب جوش اضافه کنید و باز هم به جوش بیاورید.
- بعد از یک ساعت، لوبیا چیتی را به ظرف اضافه کنید و آش را به مدت یک ساعت دیگر بپزید.
- در آخر، عدس سبز را اضافه کنید و به مدت حدود ۳۰ دقیقه یا تا اینکه تمامی حبوبات نرم شوند، آش را بپزید.
- طعم‌دهی نهایی را با اضافه کردن نمک و ادویه‌های دلخواه به آش، انجام دهید.
- قبل از ارائه، آش را به مدت کوتاهی در حرارت پایین نگه دارید تا طعم‌ها به هم مخلوط شوند و آش به دمای مطلوب برسد.
با این روش، آش ترخینه با طعم و ظاهر بهتری تهیه خواهد شد.
مرحله دوم
بعد از اینکه حبوبات پخته شدند، دوغ را به آش اضافه کنید و به مدت حدود ۱۰ دقیقه به آن زمان دهید تا دوغ کاملاً مخلوط شود و طعمی همگن به آش ببخشد. به یاد داشته باشید که زمان اضافه کردن دوغ باید کم باشد تا از جوشاندن آن جلوگیری شود و طعم آش بهتر حفظ شود.
مرحله سوم
بعد از پختن و له شدن کامل ترخینه‌ها، سبزی‌های آش را به اندازه‌ای خرد کنید که یک خردلی شکل غلیظ‌تر از خرد کردن سبزی‌های خورشتی داشته باشند. سپس آن‌ها را به آش اضافه کنید. همچنین، مقدار مناسبی از نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را هم به آش اضافه کنید. زمان لازم برای پختن سبزی آش حدود سی دقیقه است.
مرحله آخر
- یاز داغ (پیار داغ): پیاز را به صورت نازک و طلایی در روغن داغ تفت دهید تا ارتقای طعم و ظاهر آش را فراهم کند.
- کشک مایع (طرز تهیه کشک خانگی): یک سرویس از کشک خانگی را درون هر سرو آش بریزید تا مزه‌ی خاص و خوشمزه‌ی آن را تکمیل کند.
- سیر داغ: سیر را خلال کرده و در روغن داغ سرخ کنید تا عطر و طعم بوی سیر دلپذیر و غنی به آش اضافه شود.
- نعنا داغ: برگ‌های تازه نعنا را خرد کرده و روی هر سرو آش بریزید تا ارتقای مزه و عطر نعنای تازه به آش داده شود.
با این موارد، غذای شما آماده برای سرو به میز خانه یا میز مهمانی خواهد بود، امیدوارم لذت ببرید!
روش تهیه آش ترخینه در شهرهای مختلف
آش ترخینه همدانی
ه طور کلی، طرز تهیه آش ترخینه در شهرهای مختلف ایران می‌تواند به شکل‌های متفاوتی صورت بگیرد که این نقل‌قول‌ها بیانگر آن است.
به عنوان مثال، آش ترخینه در همدان معمولاً با استفاده از ترخینه، حبوبات مختلف مانند عدس و لوبیا، سبزیجاتی مانند شوید و پیاز، و انواع ادویه‌ها و طعم‌دهنده‌ها مثل زردچوبه و نعنا پخته می‌شود. از آنجا که هر منطقه‌ای دسترسی به مواد اولیه متفاوتی دارد، برخی از شهرها ممکن است از ادویه‌ها یا سبزیجات خاص‌تری برای تهیه آش ترخینه استفاده کنند.
در شهرهای دیگر نیز، ممکن است برخی از تفاوت‌های محلی در طرز تهیه و استفاده از مواد غذایی وجود داشته باشد. به عنوان مثال، در گیلان ممکن است از مواد محلی مانند کلم در تهیه این آش استفاده شود که مزه و طعم آن را تغییر می‌دهد.
آش ترخینه اراکی
آش ترخینه با سیرابی یک غذای محبوب و سنتی در منطقه اراک است که به خواص غذایی و خوشمزگی‌اش مشهور است. این غذا که در روزهای خاصی مانند روز نوروز و روز سیزده بهار تهیه می‌شود، با استفاده از مواد اصلی مانند ترخینه و سیرابی، طعم و آرومای غذایی منحصر به فردی به آش اضافه می‌کند.
برای تهیه آش ترخینه با سیرابی به روش اراکی، می‌توانید از مراحل زیر استفاده کنید:
- پاک کردن و خرد کردن سیرابی: ابتدا سیرابی را خوب تمیز کنید و بشوید. سپس آن را با قیچی آشپزخانه خرد کنید. این کار باعث آماده سازی سیرابی برای اضافه کردن به آش می‌شود.
- پخت سیرابی با پیاز و زردچوبه: سیرابی خرد شده را درون قابلمه قرار داده و به همراه پیاز و زردچوبه بپزید. این مواد به آش مزه و طعم خاصی می‌دهند که از آش ترخینه اراک مشهور می‌شود.
- اضافه کردن به آش ترخینه: وقتی که سیرابی به طور کامل پخته شد، آن را به آش اضافه کنید. این مرحله باعث می‌شود که آش طعم و مزهٔ منحصر به فردی بگیرد و آماده برای سرو شدن باشد.
آش ترخینه با سیرابی به شیوه اراکی یکی از غذاهای لذیذ و مقوی است که به خصوص در روزهای جشن و جلوه‌های مهم فرهنگی و مذهبی ایرانیان، مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد.
نتیجه گیری
به طور خلاصه، آش ترخینه یکی از غذاهای سنتی و محبوب در ایران است که در انواع مختلف و با تنوعی از مواد اولیه تهیه می‌شود. این غذا به دلیل خواص غذایی فراوان و طعم دلپذیری که دارد، جزء غذاهای محبوب و پرطرفدار در فرهنگ غذایی ایرانی محسوب می‌شود.
از ویژگی‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنوع مواد اولیه: آش ترخینه با استفاده از ترخینه و ترکیبات مختلفی از سبزیجات و حبوبات تهیه می‌شود که به آن طعم و مزه خاصی می‌دهد.
- غنی از مواد مغذی: این غذا منبع غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین و فیبر است که برای سلامتی بدن بسیار مفید است.
- تنوع در طهیه: هر منطقه و شهری ممکن است دستور و روش خود را برای تهیه آش ترخینه داشته باشد که این تنوع باعث می‌شود که هر طعم و آرومایی خاصی به آش اضافه شود.
- غذایی محبوب در مراسمات: آش ترخینه به عنوان یکی از غذاهای محبوب در مراسمات خانوادگی و جشن‌های مذهبی و ملی ایرانی، همواره مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد.
با توجه به این نکات، می‌توان گفت که آش ترخینه یکی از غذاهای سنتی ایرانی است که به دلیل خواص غذایی و طعم فراوانش، همچنان جزء غذاهای محبوب و مورد علاقهٔ ایرانیان است و جایگاه خود را در فرهنگ و غذاییت ایران حفظ کرده است.
