در میان تمدن‌های کهن جهان، تمدن ایران یکی از درخشان‌ترین و ماندگارترین آنها بود. این تمدن کهن در طول تاریخ خود دستاوردهای بسیاری داشته است که از جمله آنها می‌توان به ادبیات، هنر، معماری، علم و صنعت اشاره کرد. یکی از مهم‌ترین آثار این تمدن کهن، تخت جمشید است. تخت جمشید یا پارسه، یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگی ایران محسوب می‌شود. این شهر در دوران امپراتوری هخامنشیان، پایتخت تشریفاتی ایران و محل برگزاری مراسم‌های مهم و استقبال از نمایندگان کشورهای تابعه بود. آیا تا به‌‌حال از تخت جمشید دیدن کرده‌اید؟ اگر نه، حتماً در اولین فرصت از این بنای تاریخی و باشکوه دیدن کنید، تخت جمشید یادآور شکوه و عظمت تمدن ایران باستان است.در صورت نیاز پیشنهاد می‌شود جاهای دیدنی شیراز را نیز مطالعه فرمایید تا با تاریخ زیبایی که درون این شهر زیبا نهفته است آشنا شوید.
نحوه دسترسی به تخت جمشید
بهترین زمان بازدید
تاریخچه
تخت جمشید، یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین بناهای تاریخی ایران و جهان، در حدود ۵۱۸ سال پیش از میلاد مسیح به دستور داریوش اول، بنیان‌گذار امپراتوری هخامنشی، در جلگه مرودشت استان فارس ساخته شد. این مجموعه عظیم که به‌‌نام‌های پرسپولیس، پارسه و صدستون نیز شناخته می‌شود، در طول دو قرن و نیم به دستور پادشاهان هخامنشی گسترش یافت و بهعنوان پایتخت و مرکز سیاسی، فرهنگی و مذهبی این امپراتوری بزرگ مورد استفاده قرار گرفت.
این مکان با مساحتی بالغ بر ۱۲۵ هزار متر مربع، مجموعه‌ای از کاخ‌ها، معابد، آب‌نماها، ستون‌ها و نقش‌برجسته‌های عظیم است که نشان‌دهنده شکوه و عظمت امپراتوری هخامنشی است. این بناها با استفاده از سنگ‌های عظیم و با دقت و مهارت فراوان ساخته شده‌اند و بهدلیل ظرافت و زیبایی، از نظر هنری نیز ارزشمند هستند. تخت جمشید در سال ۳۳۰ پیش از میلاد مسیح توسط اسکندر مقدونی و سپاهیانش به آتش کشیده شد و از آن پس رو به‌‌ویرانی نهاد. با این حال، این بنای تاریخی همچنان یکی از نمادهای مهم تمدن ایران باستان و یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری ایران است.
تخت جمشید قبل از ویرانی
تخت جمشید در دوران شکوه خود، بنای عظیمی داشت و نمادی از قدرت و عظمت امپراتوری هخامنشیان بود. این مجموعه شامل کاخ‌های آپادانا، هدیش، صدستون، تچر و کاخ‌های متعدد دیگری بود که در اطراف آن قرار داشتند. کاخ آپادانا، بزرگترین کاخ تخت جمشید، محل برگزاری جشن‌های نوروز و سایر جشن‌های ملی هخامنشیان بود.
این کاخ دارای ۱۰۰ ستون سنگی بود که هر کدام ۱۷ متر ارتفاع داشتند. تخت جمشید در سال ۳۳۰ پیش از میلاد توسط اسکندر مقدونی ویران شد. اسکندر پس از فتح ایران، به این مکان حمله کرد و آن را به آتش کشید. ویرانی تخت جمشید یکی از غم‌انگیزترین رویدادهای تاریخ ایران است. تخت جمشید امروزه یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران است. این مجموعه در سال ۱۹۷۹ میلادی توسط یونسکو بهعنوان میراث جهانی ثبت شد.
ساخت تخت جمشید
ساخت این مکان به‌‌دستور داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی آغاز شد. این مجموعه باشکوه که در استان فارس قرار دارد، بهعنوان پایتخت و محل برگزاری جشن‌های نوروز هخامنشیان مورد استفاده قرار می‌گرفت. ساخت تخت جمشید حدود ۵۰ سال به‌‌طول انجامید و در طول این مدت، کارگران و هنرمندان از سراسر امپراتوری هخامنشی در آن مشغول بهکار بودند. برای ساخت این مجموعه، از سنگ‌های تراشیده شده از کوه‌های اطراف استفاده می‌شد که با استفاده از ابزارهای اولیه و نیروی انسانی حمل و نقل می‌شدند. در ادامه به‌‌برخی از مهم‌ترین مراحل ساخت تخت جمشید اشاره می‌کنیم:
مرحله نخست
در این مرحله، زمین مورد نظر برای ساخت تخت جمشید پاکسازی و آماده سازی شد. سپس، یک سکوی سنگی بزرگ با ارتفاع ۸ تا ۱۸ متر در بالای جلگه مرودشت ساخته شد.
مرحله دوم
در این مرحله، کاخ‌ها، دروازه‌ها، پلکان‌ها و سایر بناهای تخت جمشید ساخته شدند. ساخت این بناها با استفاده از سنگ‌های تراشیده شده از کوه‌های اطراف انجام شد.
مرحله سوم
در این مرحله، نقوش برجسته‌ای از صحنه‌های جنگ، پیروزی و آیین‌های مذهبی بر روی دیوارهای تخت جمشید حک شد. این نقوش برجسته توسط هنرمندانی از سراسر امپراتوری هخامنشی ساخته شدند.
معماری تخت جمشید
نمادها در تخت جمشید
نمادها در تخت جمشید، مجموعه‌ای از کاخ‌ها و بناهای تاریخی واقع در شهر مرودشت استان فارس، از جمله مهم‌ترین عناصر این مجموعه هستند. این نمادها که در قالب نقوش برجسته، کتیبه‌ها و تزئینات مختلف بهکار رفته‌اند، مفاهیم و مضامین مختلفی را بیان می‌کنند.یکی از مهم‌ترین نمادهای این مکان، نقش شیر دوسر یا شیردال است. این نماد که در فرهنگ‌های مختلف از جمله فرهنگ هخامنشی، مصری و یونانی وجود دارد، نماد قدرت، عظمت و محافظت است. شیردال‌ها معمولاً در بالای سرستون‌ها و درگاه‌های کاخ‌های تخت جمشید قرار گرفته‌اند و از این رو، بهعنوان نماد نگهبانان این بناها نیز شناخته می‌شوند.
از دیگر نمادهای مهم این مکان می‌توان به‌‌نقش گاو بالدار، درخت زندگی، نیلوفر آبی و سرو اشاره کرد. گاو بالدار نماد باروری و حاصلخیزی، درخت زندگی نماد جاودانگی و رستاخیز، نیلوفر آبی نماد صلح و شادی و سرو نماد جاودانگی و خلوص است.
نمادهایی که بهکار رفته‌اند، علاوه‌بر زیبایی و جلوه بصری، دارای معنا و مفهومی عمیق نیز هستند. این نمادها، فرهنگ، باورها و ارزش‌های مردم هخامنشی را به‌‌نمایش می‌گذارند و به ما کمک می‌کنند تا با این تمدن باشکوه بیشتر آشنا شویم.
مهم‌ترین بناهای تخت جمشید
پلکان ورودی این مکان، یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین بناهای این مجموعه است. این پلکان دو طرفه، ۱۱۱ پله دارد و ارتفاع آن از سطح زمین تا صفه تخت جمشید ۱۶ متر است. در بالای پلکان، دروازه ملل قرار دارد که درگاه آن با نقش‌برجسته‌هایی از نمایندگان کشورهای مختلف امپراتوری هخامنشی تزئین شده است. این نقش‌برجسته‌ها نشان‌دهنده عظمت و اقتدار امپراتوری هخامنشی و پذیرش پیروی از شاهان هخامنشی توسط اقوام و کشورهای مختلف است.
کاخ آپادانا
کاخ آپادانا، بزرگترین و باشکوه‌ترین کاخ این مکان است. این کاخ در دوران حکومت داریوش بزرگ ساخته شد و محل برگزاری جشن‌ها و مراسم‌های مهم امپراتوری هخامنشی بود. کاخ آپادانا دارای یک تالار مرکزی با ۳۶ ستون و سه ایوان ۱۲ ستونی در قسمت‌های شمالی، جنوبی و شرقی است. ارتفاع صفه در محل کاخ آپادانا ۱۶ متر و بلندی ستون‌های آن ۱۸ متر است. در اطراف تالار مرکزی کاخ آپادانا، نقش‌برجسته‌هایی از نمایندگان کشورهای مختلف امپراتوری هخامنشی در حال اهدای هدایا به‌شاه هخامنشی وجود دارد.
کاخ صد ستون
کاخ صد ستون، یکی دیگر از بناهای مهم تخت جمشید است. این کاخ در دوران حکومت خشایارشاه ساخته شد و محل برگزاری جلسات و امور اداری امپراتوری هخامنشی بود. کاخ صد ستون دارای یک تالار مرکزی با ۱۰۰ ستون و دو ایوان ۱۲ ستونی در قسمت‌های شمالی و جنوبی است. ارتفاع صفه در محل کاخ صد ستون ۱۴ متر و بلندی ستون‌های آن ۱۶ متر است. در اطراف تالار مرکزی کاخ صد ستون، نقش‌برجسته‌هایی از شاهان هخامنشی و مراسم‌های مختلف درباری وجود دارد.
کاخ تچر
کاخ تچر، یکی از بناهای قدیمی این مکان است که در دوران حکومت داریوش بزرگ ساخته شد. این کاخ محل زندگی و استراحت شاه هخامنشی بود. کاخ تچر دارای یک تالار مرکزی با ۱۲ ستون و یک ایوان ۱۲ ستونی در قسمت شمالی است. ارتفاع صفه در محل کاخ تچر ۱۲ متر و بلندی ستون‌های آن ۱۴ متر است. در اطراف تالار مرکزی کاخ تچر، نقش‌برجسته‌هایی از شاهان هخامنشی و صحنه‌های شکار وجود دارد. اینها تنها برخی از مهم‌ترین بناهای این مکان هستند که هر کدام به‌‌نوبه خود از اهمیت و ارزش تاریخی برخوردارند.
سخن پایانی
این مکان، نه تنها یک اثر تاریخی و فرهنگی است، بلکه یک پیام جهانی نیز دارد. این بنا، پیامی از صلح، دوستی و برادری است. تخت جمشید، یادآور این نکته است که همه انسان‌ها، فارغ از نژاد، زبان و مذهب، باید با یکدیگر در صلح و دوستی زندگی کنند. در پایان، توصیه می‌کنیم که اگر فرصتی برای سفر به شیراز داشتید، حتماً از تخت جمشید دیدن کنید. این بنا، یکی از ارزشمندترین میراث‌های ایران باستان است که دیدن آن، خالی از لطف نیست. این مکان، نگینی در دل کویر است که زیبایی و شکوه آن، هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند. این بنا، یادآور تاریخ و فرهنگ غنی ایران است که باید آن را پاس بداریم و به‌‌نسل‌های آینده منتقل کنیم.
سوالات متداول:
روزها تعطیل تخت جمشید کدام است؟
مجموعه تاریخی تخت جمشید در بیشتر روزهای سال از ساعت ۸ صبح تا ۵ بعدازظهر برای بازدیدکنندگان باز است. با این حال، در برخی ایام خاص، مانند تعطیلات مذهبی مهم مانند تاسوعا و عاشورا، مجموعه تعطیل است. علاوه بر این، ساعات کاری ممکن است در اثر شرایط آب‌وهوایی یا رویدادهای خاص تغییر کند.
فاصله تخت جمشید با شهر شیراز چند کیلومتر است؟
تخت جمشید در ۵۷ کیلومتری شمال شیراز و ۱۰ کیلومتری شهرستان مرودشت واقع شده است. برای دسترسی به تخت جمشید از شیراز، می‌توانید از جاده اصلی که به مرودشت منتهی می‌شود استفاده کنید. این مسیر به‌خوبی توسعه یافته است و سفر از شیراز به تخت جمشید معمولاً حدود ۱ ساعت یا کمی بیشتر طول می‌کشد، بسته به شرایط ترافیکی و وسیله نقلیه مورد استفاده.
تفاوت تخت جمشید با پاسارگاد چیست؟
